Balansherstel bedrijven na corona

Sommige bedrijven hebben problematische schulden opgebouwd door de coronacrisis. De maatregelen hebben een flinke impact gehad op de omzet in bepaalde bedrijfstakken, zoals bijvoorbeeld de horeca en de cultuursector. De overheid heeft bedrijven gesteund met subsidies en leningen en zo erger kunnen voorkomen. Sommige bedrijven hebben door de coronacrisis hoge schulden opgebouwd. In de nu aanbrekende herstelfase, waarin de restricties langzaam worden opgeheven, is het belangrijk welke rol de overheid als schuldeiser gaat spelen. De overheid is namelijk onder meer door het verleende belastinguitstel voor een deel van de bedrijven een grote en preferente schuldeiser geworden. Daarnaast hebben bedrijven natuurlijk ook private schuldeisers, vaak banken.

De uitdaging is om een snelle, gerichte, rechtvaardige en uitvoerbare oplossing te vinden voor levensvatbare bedrijven met te hoge schulden. Zonder balansherstel kunnen levensvatbare bedrijven alsnog failliet gaan omdat ze insolvabel zijn. Deze faillissementen zijn economisch gezien niet efficiënt omdat er dan bedrijfsspecifiek kapitaal verdwijnt. Tevens kunnen er dan mogelijke keteneffecten in de economie optreden.

Een gerichte oplossing is nodig: het versterken van de solvabiliteit van alle door corona getroffen bedrijven is niet alleen ondoelmatig, maar kan ook het herstel vertragen doordat pijnlijke, maar noodzakelijke faillissementen worden uitgesteld. De uitvoerbaarheid (bij de Belastingdienst, maar ook in de juridische keten) is een aandachtspunt omdat het mogelijk om relatief grote aantallen gaat. De Belastingdienst is zich wel aan het voorbereiden op de aanpak van problematische belastingschulden. Tot slot zou het uitgangspunt moeten zijn dat bedrijven in vergelijkbare gevallen gelijk worden behandeld.

Snel en gericht balansherstel vraagt om samenwerking tussen publieke en private schuldeisers. De overheid is door de coronacrisis een grote schuldeiser geworden, naast de private schuldeisers van bedrijven. Dat vraagt om een actieve rol van de overheid, maar die heeft te weinig informatie over de levensvatbaarheid van bedrijven. Een praktische oplossing is om de inschatting van de levensvatbaarheid van bedrijven over te laten aan professionele private schuldeisers. Wanneer private schuldeisers een deel van de schuld van een onderneming afschrijven kan de overheid zich committeren om deze private schuldafschrijving automatisch naar rato, of zelfs met een opslag, te matchen. Deze aanpak is snel en gericht en heeft relatief beperkte uitvoeringskosten.

De overheid moet bij deze aanpak op een aantal zaken letten. Overheidsinstanties zullen moeten samenwerken bij de aanpak van de schulden. De overheid moet ook voor voldoende capaciteit bij rechtbanken zorgen. Eenpersoonsbedrijven vormen het grootste deel van de bedrijven met belastingschuld, maar het is onduidelijk in hoeverre de publiek-private aanpak toegepast kan worden bij deze groep. Tevens moet de overheid alert blijven op misbruik en leren van de eerste ervaringen en zo nodig snel de aanpak bijstellen. Een aandachtspunt is dat er ook levensvatbare bedrijven zullen zijn met relatief lage of zelfs zonder publieke schulden die toch in de problemen zijn gekomen door de coronacrisis. Voor die bedrijven is een andere aanpak nodig.