Evaluatie van de interventie No Credit, Game Over!

De game No Credit, Game Over! laat jongeren kennismaken met organisaties in hun gemeente die hen adviseren over financiën en schulden. Werkt dat? In dit rapport vind je de resultaten.

De game No Credit, Game Over! is bedoeld om jongeren te leren hoe ze schulden kunnen oplossen. Het is een serious urban game. Dat betekent dat de game jongeren iets wil leren (serious), en dat ze het spel in hun eigen gemeente spelen (urban).

De spelers gaan langs bij organisaties in hun stad die hen kunnen helpen bij financiële problemen en schulden. Denk aan banken, woningcorporaties, uitzendbureaus en de gemeentelijke schuldhulpverlening. Deze organisaties weten van tevoren dat de jongeren langskomen: het zijn ‘GameCompanions’.

De game is bedoeld voor leerlingen in het voortgezet onderwijs en het mbo. De leerlingen spelen in groepjes. Aan het begin van het spel hebben ze een zogenaamde schuld van €1400. Tijdens het spel moeten de jongeren deze schuld oplossen. Daarvoor moeten ze keuzes maken en beslissingen nemen. Bijvoorbeeld: geld lenen of niet? Werk zoeken of niet? En waar vind je werk? Een aantrekkelijk aanbod om snel geld te verdienen: doen of niet doen?

Na afloop bespreken de jongeren samen met een docent en een begeleider (een jeugdwerker of welzijnswerker van de gemeente) wat ze hebben gedaan. Ook kijken ze naar de gevolgen van hun beslissingen.

Doelen en resultaten van de game

De game heeft een aantal leerdoelen op het gebied van kennis, inzicht en gedrag. Zo moet de game ervoor zorgen dat jongeren:

• de sociale kaart van hun gemeente leren kennen, vooral organisaties voor financiële hulp en schuldhulp;
• contact durven opnemen met organisaties voor schuldhulp als dat nodig is;
• zich beter bewust zijn van schulden en hun financiën, en beslissingen durven nemen om schulden op te lossen;
• de oorzaken en gevolgen van schulden begrijpen, en inzien dat het niet makkelijk is om uit de schulden te komen;
• over schulden en over hun eigen financiële situatie durven praten.

Bereik je met de game deze doelen? En is de game effectiever dan een klassikale les over schulden? Om dit te meten, vergeleken de onderzoekers de resultaten van de game met die van een les. 

De resultaten op de korte termijn

Leerlingen denken na de game en de les positiever over de hulp van gemeenten en andere organisaties bij financiële problemen. Maar na een paar maanden is dit effect verdwenen.

De resultaten op de lange termijn

Jongeren leren de sociale kaart van hun gemeente beter kennen. Bij de klassikale les is dat effect na 2 maanden weg. Bij de game blijft dit effect bestaan. 

De game heeft geen duidelijk effect op de andere leerdoelen.

Waardoor werkt de game op sommige punten?

Games werken het beste als ze aansluiten bij de manier waarop jongeren leren. Dat zijn de ‘leerkenmerken’, en die zijn bij het spel groter dan bij de klassikale les:

• Zelfsturing: de speler kan zelf bepalen wat er tijdens de game gebeurt. Hoe groter de zelfsturing, hoe gemotiveerder hij is en hoe meer hij ervan leert.
• Uitdaging: een speler moet duidelijke doelen hebben. Die doelen mogen niet te moeilijk zijn. Ze moeten dus aansluiten bij de persoonlijke vaardigheden en motivatie van de speler. Maar de doelen mogen ook niet te makkelijk zijn: anders is er geen uitdaging.
• Feedback: de game moet de speler informeren over zijn prestaties en scores bijhouden. Zo weet de speler of hij vooruitgang boekt en dichter bij zijn doel komt. Het is goed als iemand de spelers daarbij begeleidt. Die kan zorgen dat spelers tijd nemen om over de gebeurtenissen, beslissingen en feedback na te denken. 
• Betrokkenheid: een serious game moet de juiste hoeveelheid zelfsturing, uitdaging en feedback bevatten, zodat het net zo leuk is als een game zonder leerdoelen. 
• Samenwerking: het effect van de game is groter als jongeren in groepjes spelen in plaats van alleen, en niet tegen elkaar maar met elkaar. De samenwerking vergroot hun betrokkenheid.

De game vergroot de kennis van de sociale kaart bij jongeren vooral door het uitdagende karakter van de game

Wat zeggen de jongeren en andere betrokkenen over de game?

De leerlingen vinden de game leuk en leerzaam. Ze vinden de zelfsturing prettig.


• De betrokkenen noemen de game uitdagend, vooral omdat de jongeren echt de stad in gaan. Ook over de betrokkenheid en de samenwerking zijn de jongeren positief. 
• De jongeren weten na de game beter welke organisaties voor schuldhulp er in hun gemeente zijn en wat die doen. Alle betrokkenen denken dat jongeren na de game makkelijker contact opnemen met deze organisaties. De onderzoekers hebben niet kunnen aantonen dat dit ook zo is.

Je komt op plekken waar je normaal nooit naartoe zou gaan

– leerling

• De game vergroot het bewustzijn van jongeren over schulden. Maar de betrokkenen denken niet dat de game schulden voorkomt of de jongeren financieel zelfredzamer maakt.
• De jongeren snappen hoe mensen schulden krijgen, maar denken ook na de game nog dat dit weinig voorkomt. Ook vinden ze schulden iemands ‘eigen schuld’.

Je kunt schulden voorkomen, dus vaak is het je eigen schuld, zoals bij lenen en gokken

– leerling

• Jongeren zeggen dat ze niet met elkaar praten over schulden. Ook niet na de game, omdat ze er niet mee te maken hebben. 

Hoe kun je de game nog beter gebruiken?

• Richt je op kwetsbare jongeren. Bij laagopgeleide jongeren zijn schulden ruim 2 keer zo hoog. De onderzoekers denken dat de game daarom effectiever is bij leerlingen in het vmbo en klas 1 en 2 van het mbo. Dit onderzoek richtte zich op havo- en vwo-leerlingen. 
• Gebruik de kracht van herhaling. Je kunt het effect van de game versterken door een vervolgbijeenkomst te organiseren. Dan kun je met de leerlingen verder ingaan op de onderwerpen van de game.
• Leg uit wat schaarste met mensen doet. Dat is belangrijk, want veel jongeren denken dat schulden ‘eigen schuld’ zijn. Het gevaar is dat jongeren daardoor geen hulp durven vragen als ze financiële problemen hebben. Ze hebben ook geen idee hoeveel jongeren schulden hebben, hoe die schulden ontstaan en hoe hoog die zijn.
• Zorg voor een goede organisatie. De onderzoekers hebben wat praktische verbeterpunten. Onder andere over de voorbereiding, de nabespreking en hoe en wanneer je als gemeente contact legt met scholen en met organisaties voor schuldhulp.