Inwoners ervaren te weinig participatie en invloed binnen Participatiewet

Dit rapport van de Nationale ombudsman onderzoekt of inwoners voldoende invloed hebben binnen de Participatiewet (P-wet). Aanleiding zijn klachten over een gebrek aan invloed, zowel op de eigen situatie in het sociaal domein als bij veranderingen in de leefomgeving. Het doel is inzicht te krijgen in hoe de invloed van inwoners is geborgd en gemeenten aan te sporen tot verbetering waar nodig.

De Nationale ombudsman concludeert dat de inspraak en invloed van inwoners in de P-wet beter moet. Veel inwoners ervaren te weinig invloed op hun eigen traject, met name bij de begeleiding naar werk. Ook cliëntenraden, die inwoners moeten vertegenwoordigen, ervaren vaak te weinig invloed op beleid en uitvoering. De belangrijkste bevindingen zijn:

• Invloed eigen situatie: Cliënten ervaren onvoldoende invloed bij re-integratie; het aanbod sluit vaak niet aan. Ze willen graag regelmatig contact met een vast aanspreekpunt en zoeken een passende, zinvolle manier van meedoen als betaald werk (nog) niet lukt.
• Invloed beleid/uitvoering: Cliëntenraden zijn vaak onbekend bij inwoners en professionals en hebben moeite leden te werven. Hun invloed hangt sterk af van de houding van wethouder en ambtenaren. Cliëntenraden bij gemeenschappelijke regelingen (GR’s) ervaren extra hindernissen. In sommige gemeenten is er geen aparte cliëntenraad meer voor de P-wet.
• Klachten: Inwoners ervaren drempels om een klacht in te dienen, zoals angst voor gevolgen voor hun uitkering en onduidelijkheid over waar ze terechtkunnen, zeker als taken extern zijn belegd.

Wat kun je ermee in de praktijk?

Dit rapport biedt achtergrondinformatie en onderbouwing voor het verbeteren van burgerparticipatie binnen de Participatiewet. Het geeft inzicht in de ervaringen en knelpunten vanuit het perspectief van inwoners en cliëntenraden. De conclusies en aanbevelingen dienen als inspiratie en ideeën voor gemeenten om processen en werkwijzen aan te passen, zodat inwoners meer invloed ervaren op hun eigen situatie en op het beleid.

Voor wie is het relevant?

De publicatie is primair relevant voor beleidsmedewerkers (Participatiewet, Burgerparticipatie) en managers bij gemeenten en GR’s die verantwoordelijk zijn voor het vormgeven van beleid, uitvoering en cliëntenparticipatie. Ook voor uitvoerend professionals (inkomensconsulenten, werkconsulenten, jobcoaches) biedt het rapport inzicht in de ervaringen van hun cliënten. Daarnaast is het relevant voor cliëntenraden en adviesraden zelf , en voor gemeenteraden die toezicht houden op het college van B&W en het functioneren van de cliëntenraad.