Recht op kinderopvangtoeslag voor bijstandsouders met jonge kinderen

In opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft Significant APE onderzocht hoe de Participatiewet uitpakt voor ouders met jonge kinderen in de bijstand. Het ontbreken van een recht op kinderopvangtoeslag (KOT) kan voor hen een belemmering zijn om deel te nemen aan trajecten die naar werk leiden. Het doel van het onderzoek is om inzicht te geven in de keuzes die gemeenten maken bij de uitvoering van de wet en de gevolgen die dit heeft voor het recht op KOT van deze ouders.

Uit het onderzoek blijkt dat de gemeentelijke beleidsvrijheid leidt tot verschillende aanpakken en knelpunten voor ouders. De belangrijkste conclusies zijn:

• Het recht op KOT hangt af van het type traject dat een ouder volgt, en gemeenten bepalen zelf welke trajecten zij aanbieden en hoe zij die benoemen.
• Een belangrijk knelpunt is dat laagdrempelige activiteiten, zoals die gericht zijn op sociale activering, vaak geen recht geven op KOT. Juist deze activiteiten zijn voor ouders die ver van de arbeidsmarkt staan een noodzakelijke eerste stap.
• Dit creëert een lastige situatie: ouders hebben kinderopvang nodig om te kunnen participeren, maar krijgen dit pas vergoed als ze deelnemen aan een officieel re-integratietraject waar ze misschien nog niet klaar voor zijn.
• Sommige gemeenten lossen dit op door kinderopvang te vergoeden via een andere weg, zoals een sociaal-medische indicatie, maar dit gebeurt niet overal.

Wat kun je ermee in de praktijk?

Dit onderzoek geeft inzicht in de gemeentelijke uitvoeringspraktijk en de mogelijke knelpunten voor bijstandsouders. De publicatie dient als achtergrondinformatie en onderbouwing voor beleid dat de arbeidsparticipatie van ouders wil bevorderen. Het legt een belangrijk knelpunt bloot in de samenhang tussen de Participatiewet en de Wet kinderopvang. Daarnaast biedt het rapport inspiratie voor gemeenten om hun dienstverlening zo in te richten dat kinderopvang geen drempel meer vormt voor jonge ouders in de bijstand.

Voor wie is het relevant?

Het rapport is primair relevant voor beleidsmedewerkers Werk & Inkomen bij gemeenten. Het geeft inzicht in de effecten van de huidige wet- en regelgeving. Daarnaast is het nuttig voor uitvoerende professionals zoals klantmanagers. Het helpt hen de dilemma’s te begrijpen waar ouders met jonge kinderen in de bijstand tegenaan lopen.