Op eigen kracht: Alleenstaande moeders in de bijstand en de terugkeer naar de arbeidsmarkt

Dit evaluatieonderzoek gaat over de pilot Kind en Werkgeluk als onderdeel van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid en Samen voor Zuid. De pilot richt zich op alleenstaande moeders met jonge kinderen (0-4 jaar) in de bijstand met als doel om de moeders te empoweren en stap voor stap toe te werken naar werk, educatie en/of competentieontwikkeling. Aanleiding voor de pilot is de motie “Empower alleenstaande vrouwen met kinderen” als onderdeel van het Beleidskader Participatie 2023-2026. Het doel van het evaluatieonderzoek is om inzicht te krijgen in wat in de praktijk werkzame bestanddelen en organisatorische randvoorwaarden zijn in relatie tot de uitkomsten van de pilot.

De belangrijkste conclusies en aanbevelingen van het onderzoek zijn:

• Toegang tot kinderopvang is een belangrijke randvoorwaarde om moeders in beweging te krijgen en duurzaam uit te laten stromen richting werk en/of een opleiding, maar in de praktijk is gebleken dat dit vaak lastig te regelen is. Flexibele opvang tijdens de pilot bood een tijdelijke oplossing, maar een structurele samenwerking met opvangorganisaties is nodig zodat kinderopvang langdurig kan worden aangeboden.
• Maatwerk en persoonlijke begeleiding vanuit professionals is essentieel voor de motivatie en betrokkenheid van de deelnemende moeders. Daarom is het van belang dat professionals flexibel zijn en praktijkgericht kunnen schakelen.
• Ervaringsdeskundigheid vanuit projectmedewerkers werkt drempelverlagend en zorgt voor herkenning bij deelnemende moeders.
• De pilot heeft niet geleid tot grootschalige uitstroom uit de bijstand, maar wel tot meer zelfvertrouwen, vaardigheden en netwerkopbouw bij de deelnemende moeders.

Wat kun je ermee in de praktijk?

De pilot laat zien dat succesvolle re-integratie vraagt om een combinatie van praktische randvoorwaarden en intensieve begeleiding. Het vooraf regelen van kinderopvang maakt deelname mogelijk en verlaagt stress bij de moeders. Daarnaast werkt persoonlijke coaching, aangevuld met ervaringsdeskundigheid, motiverend en drempelverlagend. Voor gemeenten betekent dit dat beleid en uitvoering beter aansluiten als er ruimte is voor maatwerk, nauwe samenwerking met opvang en onderwijs, en een focus op stap-voor-stap ontwikkeling richting werk of opleiding.

Voor wie is het relevant?

De inzichten zijn direct bruikbaar voor beleidsmedewerkers Werk & Inkomen en Armoede & Schulden die re-integratiebeleid ontwikkelen. Ook voor werkcoaches, jongerenconsulenten, trajectbegeleiders en samenwerkingspartners in kinderopvang en onderwijs zijn de lessen praktisch inzetbaar.