Het ontstaan, kwijtschelden en afboeken van bijstandsschulden bij de gemeente Rotterdam

De Universiteit Leiden heeft een (kwantitatief) onderzoek gepubliceerd naar de effecten van het kwijtschelden van bijstandsschulden op werk, het gebruik van bijstand en mentale gezondheid. Hiervoor hebben de onderzoekers gebruik kunnen maken van data van de gemeente Rotterdam.

Belangrijkste bevindingen

• De kwijtschelding (het afboeken van bijstandsschulden) heeft gemiddeld genomen geen effect op werk, het bijstandsgebruik en de mentale gezondheid. De belangrijkste verklaring hiervoor is dat mensen er op korte termijn nauwelijks op vooruit gaan vanwege schulden bij andere schuldeisers. De kwijtschelding vermindert de schuldenproblematiek dus veelal in beperkte mate.
• De afboeking vergroot bij personen met een relatief hoge bijstandsschuld (> 4000 euro) wel de kans op het hebben van werk (vermoedelijk veelal deeltijdwerk naast de uitkering). 

Aanpak van alle schulden

De onderzoekers geven op basis van de bevindingen aan dat we in de praktijk niet te hoge verwachtingen moeten hebben van de domeinoverstijgende effecten van het kwijtschelden van bijstandsschulden. Om perspectief te bieden aan personen met bijstandsschulden is een aanpak van alle schulden bij alle schuldeisers nodig. Dit vraagt om samenwerking binnen de gemeenten tussen de afdeling Werk & Inkomen en Schuldhulpverlening.

Conclusie

Dit onderzoek laat zien dat het noodzakelijk is dat inwoners integraal worden geholpen. Bij het merendeel speelt meer dan alleen een bijstandsschuld. Van de 2775 personen in de steekproef ontvangt 75% een bijstandsuitkering (veelal al meer dan drie jaar) en 60% heeft te maken met geregistreerde problematische schulden. Tevens kampt een aanzienlijk deel met gezondheidsproblemen: 57% van de personen gebruikt medicatie voor twee of meer chronische aandoeningen. Dit onderzoek bevestigt dat ‘single issue’-dienstverlening niet effectief is om echte verbeteringen in het leven van personen in een financieel kwetsbare positie te bewerkstelligen.

Wat kunnen gemeenten betekenen?

Het is van belang dat gemeenten een goed debiteurenbeleid voeren. Hoe lager het bedrag van de vordering is, hoe groter de kans is dat de inwoner de vordering betaalt. Zo is goed debiteurenbeleid niet alleen in het belang van de gemeente, maar ook in het belang van inwoners. Daarnaast is een efficiënt debiteurenbeleid ook van belang voor het maatschappelijk draagvlak van de sociale zekerheid, want onterecht verkregen uitkeringen moeten − zoveel mogelijk − worden teruggevorderd.

Lectoraat Schulden en Incasso van de Hogeschool Utrecht (auteur: Barbera van der Meulen) heeft als onderdeel van het onderzoek ‘Effecten van het opleggen en kwijtschelden van bijstandsvorderingen’ een kwalitatief onderzoek uitgevoerd naar de effecten van afboeking en kwijtschelding van bijstandsschulden. Door middel van interviews zijn de ervaringen van mensen met het afboeken en kwijtschelden van bijstandsschulden in kaart gebracht. Klik voor het rapport hier.

Divosa heeft, in samenwerking met BMC en Stimulansz, de Factsheet Debiteuren uitgebracht. Deze factsheet geeft een duidelijk beeld van de landelijke situatie inzake bijstandsvorderingen. Deze factsheet biedt gemeenten ook handvatten bij het omgaan met debiteuren. Klik voor deze factsheet hier.