Project Nooit meer Skeer

Schuldenproblematiek onder mbo-studenten is een groeiend probleem. Jongerenwerkers, die dicht bij de studenten staan, signaleren deze problemen en kunnen een belangrijke rol spelen in het voorkomen van verdere problemen. Het project Nooit meer Skeer is opgezet om inzicht te krijgen in hoe jongerenwerkers kunnen bijdragen aan het tegengaan van schulden bij mbo-studenten. Tussen 2022 en 2024 is op drie mbo-scholen geëxperimenteerd en onderzocht hoe de inzet van jongerenwerkers op het mbo kan bijdragen aan schuldenpreventie. De ervaringen die tijdens het project zijn opgedaan zijn vastgelegd in deze handreiking, en zijn bedoeld voor jongerenwerkers, docenten, schoolleiders en gemeenten die willen werken aan schuldenpreventie met de inzet van jongerenwerkers op mbo’s.  

Een kwart van de mbo’ers heeft schulden of betalingsachterstanden. De redenen hiervoor zijn uiteenlopend. Zo is het kenmerkend voor jongeren dat ze vaak impulsiever gedrag vertonen, hun eigen financiële vaardigheden overschatten of inkomsten uit zorgverkering of toeslagen mislopen door onwetendheid. Ook groeien sommige jongeren op met ouders die zelf moeite hebben om met geld om te gaan en/of moeite hebben om hun kinderen financiële vaardigheden aan te leren. Als gevolg hiervan beschikken deze jongeren over onvoldoende competenties om financieel gezond gedrag te vertonen en lopen zij het risico op het ontwikkelen van schulden of betalingsachterstanden.

Project

Het project Nooit meer Skeer is uitgevoerd op drie mbo-scholen, waar een pilot werd gedraaid met het geven van voorlichtingslessen en het bieden van individuele begeleiding bij geldzorgen door jongerenwerkers.

Voorlichtingslessen

De voorlichtingslessen bestaan uit twee delen: een inhoudelijke, theoretische les en een game waarbij studenten moeten samenwerken om een gezamenlijk doel te bereiken. De lessen zijn een haakje voor de jongerenwerkers om het gesprek over geldzaken aan te gaan en bieden de mogelijkheid voor het eerste contact met studenten, om vanuit daar een band met ze op te bouwen.

Tijdens de voorlichtingslessen signaleerden de jongerenwerkers een beperkt kennisniveau over geldzaken bij de mbo-studenten. De meeste studenten waren niet bekend met begrippen zoals belasting, hypotheek of incassobureau. Daarnaast merkten de jongerenwerkers op dat de studenten vaak niet wisten wat zij financieel moeten regelen op het moment dat zij 18 jaar worden.

Individuele begeleiding

Naast de voorlichtingslessen konden studenten naar behoefte individuele begeleiding ontvangen van de jongerenwerkers. Het type ondersteuning voor de ervaren problematiek van de jongeren werd ingedeeld in drie vormen:

• Informatie en advies: tips over budgetteren en/of uitleg over studiefinanciering, verzekeringen, OV-chip kaarten, boetes, roodstaan etc.
• Lichte ondersteuning: hulp bij beginnende betaalproblemen zoals net niet rondkomen of betalingsregelingen.
• Intensieve begeleiding en doorverwijzing: doorverwijzing en warme overdracht naar andere hulpverlenende instanties vanwege serieuze geld- of schuldenproblematiek die vaak gepaard gaat met andere problematiek, zoals mentale problemen, ziekte, schooluitval, middelengebruik of een complexe thuissituatie.

Geleerde lessen

• Jongerenwerkers spelen vanuit hun brede ontwikkelingsgerichte benadering een belangrijke rol bij het aankaarten en oplossen van geldzorgen bij studenten.
• Jongerenwerk binnen het onderwijs speelt een belangrijke preventieve rol op de verschillende leefgebieden van jongeren.
• De samenwerking tussen het jongerenwerk en het onderwijs is niet altijd vanzelfsprekend en het helpt als er al sprake is van jongerenwerk op school.
• Het is nodig dat jongerenwerkers een vaste plek hebben binnen de school en voldoende tijd aanwezig zijn. Dit zorgt ervoor dat de jongerenwerkers een vertrouwd gezicht worden voor de studenten en zij een discreet gesprek kunnen aangaan met de jongerenwerkers.
• Een breed draagvlak binnen de school voor de preventie van schuldenproblematiek onder studenten is cruciaal.
• Voor het voorkomen van schulden werpt samenwerking met andere professionals, zoals budgetcoaches, zijn vruchten af.
• Draagvlak binnen de gemeente voor projecten die inzetten op de preventie van schuldenproblematiek is van cruciaal belang.