Beroepscompetenties voor sociaal-financieel dienstverleners – De competentieclusters
Competentiecluster 1 ‘Aansluiting vinden en contact aangaan’
Uitleg competentiecluster
Als professional is het belangrijk om zichtbaar, bereikbaar en beschikbaar te zijn voor burgers met financiële problemen. Voor veel burgers is het namelijk niet vanzelfsprekend om contact aan te gaan en te praten over financiële problemen. Daarom is het als professional belangrijk om initiatiefrijk te zijn in het zoeken van contact met burgers die hulp nodig hebben. Daarbij is een open, positieve en dienstverlenende houding van belang. Je luistert met oprechte aandacht en begrip naar de problemen van de client en geeft ruimte aan gevoelens van onmacht, frustratie en boosheid. De professional moet daarnaast duidelijk zijn over het doel van het contact en informatie vertrekken over de eigen rol en bevoegdheden. Als het contact is gelegd is het voor de professional belangrijk om een afweging te maken van de risico’s die het contact met zich mee kan brengen en in staat is om de client over te dragen naar een collega of een andere organisatie als het contact onvoldoende constructief is.
Voor wie
Dit cluster richt zich op de verbinding tussen de burger en de professional. Het is relevant voor professionals die aan het begin van de keten staan. Het is daarmee een belangrijke competentie voor toeleiders maar ook sociaal werkers (outreachend) en schuldhulpverleners.
Aan de slag
Handreiking zorgen over geld? Praten helpt!
Competentiecluster 2 signaleren, inventariseren & analyseren
Uitleg competentiecluster
Financiële problemen hebben diverse oorzaken, en het is voor zowel toeleiders als professionals belangrijk om deze oorzaken te kennen en te herkennen. Dit maakt het mogelijk om financiële problemen vroegtijdig te signaleren en aan te pakken. Toeleiders moeten daarom bekend zijn met de verschillende soorten financiële problemen, de bijbehorende oorzaken en de signalen die kunnen wijzen op financiële problemen. Voor professionals betekent dit dat ze ook in staat moeten zijn om verschillende soorten problematiek te signaleren, te inventariseren en te analyseren door de sociaal-financiële situatie van mensen in kaart te brengen. Zo kunnen ze mogelijke oplossingsrichtingen bieden die rekening houden met de achtergronden en oorzaken van de financiële problemen van mensen.
Voor wie
Dit competentiecluster richt zich voornamelijk op het herkennen van financiële zorgen, wat van groot belang is voor toeleiders tot de schuldhulpverlening, zoals werkgevers, huisartsen, zorgverleners en onderwijsprofessionals. Het inventariseren en analyseren van de financiële problematiek is met name relevant voor professionals die betrokken zijn bij het beheer van de financiën van de klant en mogelijk oplossingen kunnen bieden.
Aan de slag
Ga hier naar de uitgewerkte get inspired pagina
Competentiecluster 3 ‘Samenwerken en opereren in een belangenveld’
Uitleg competentiecluster
Professionals in de sociaal-financiële dienstverlening werken niet alleen samen met cliënten, maar ook met diverse organisaties. Het kan hier gaan om samenwerking met andere professionals, ervaringsdeskundigen, vrijwilligers, hulpverleningsinstanties, schuldeisers of incassobureaus. Iedereen werkt vanuit de eigen opdracht en op basis van de belangen die een rol spelen binnen de organisatie. Een doelgerichte, creatieve en constructieve houding is daarom belangrijk om samen tot werkbare afspraken en een goed resultaat te komen. Het is de taak van de professional om te werken aan wederzijds vertrouwen en eventuele conflicten te voorkomen. Een belangrijk aspect van deze competentie is het tijdig inschakelen van andere deskundigen en het maken van afspraken over wie de leiding heeft. De belangrijkste twee thema’s binnen dit vakgebied zijn het opbouwen en onderhouden van samenwerkingsrelaties en het samenwerken zelf.
Voor wie
Dit cluster behandelt het onderwerp samenwerking en is daarom van belang voor iedereen binnen de keten. Dit geldt niet alleen voor professionals in de schuldhulpverlening, maar ook voor de samenwerking met verwijzers en andere hulpverleners die aansluiten bij de dienstverlening.
Aan de slag
Ga hier naar de uitgewerkte get inspired pagina
Competentiecluster 4 ‘Informeren en adviseren’
Uitleg competentiecluster
Het socialezekerheidsstelsel biedt mogelijkheden voor Nederlandse burgers met financiële tekorten. Voor veel burgers is het echter niet duidelijk welke voorzieningen er allemaal zijn, op welke voorzieningen ze aanspraak kunnen maken en wat de rechten, plichten en risico’s zijn die hiermee gepaard gaan. Als professional is het jouw taak om burgers/cliënten hierover te informeren en adviseren op een duidelijke en specifieke manier die gebaseerd is op de huidige wet- en regelgeving. Je moedigt cliënten daarnaast aan om gebruik te maken van de voorzieningen waar zij recht op hebben. Ook geef je als professional informatie en advies over financieel risicovol gedrag en zet je cliënten aan het denken over het risicovolle gedrag dat ze mogelijk vertonen. Als professional ken je daarnaast de kerntaken en expertises van andere professionals en ben je in staat om cliënten door te wijzen voor verdere informatie en advies als je deze zelf niet kunt geven of verdergaande ondersteuning nodig is.
Voor wie
Bij dit cluster gaat het om informeren en adviseren. Beiden competenties spelen zowel een rol bij professionals binnen de sociaal-financiële dienstverlening, zoals schuldhulpverleners, medewerkers van sociale wijkteams of sociaal raadslieden, als bij toeleiders, zoals zorgverzekeraars, rechtsbijstandsjuristen en huisartsen.
Aan de slag
Tool berekenuwrecht
Kennisnetwerk belastingen en toeslagen
Geldfit test
Competentiecluster 5 ‘Coachen, ondersteunen en motiveren’
Uitleg competentiecluster
Competentiecluster 5 richt zich op het coachen, ondersteunen en motiveren van mensen met financiële problemen. Als professional begeleid en coach je mensen zonder dat zij de regie over hun eigen situatie verliezen. Dit doe je door hen aan te moedigen en advies te geven. Door de coaching en ondersteuning af te stemmen op wat iemand kan, wordt de zelfredzaamheid van mensen optimaal benut en blijft hun eigen verantwoordelijkheid behouden. Bovendien kan door het motiveren van mensen om haalbare doelen te stellen meer financiële zekerheid worden opgebouwd.
Voor wie
Dit competentiecluster is gericht op het coachen, ondersteunen en motiveren van mensen die hulp zoeken bij sociaal-financiële vraagstukken. Deze coaching en ondersteuning kunnen worden geboden door alle sociaal-financiële professionals die in direct contact staan met mensen. Dezelfde professionals kunnen mensen ook motiveren om zelf te werken aan het vinden van een oplossing voor hun problematiek.
Aan de slag
Ga hier naar de uitgewerkte get inspired pagina
Competentiecluster 6 ‘Sturen en beïnvloeden’
Uitleg competentiecluster
Als burgers er financieel niet meer uitkomen, in een crisissituatie zitten of zoveel stress ervaren dat ze niet meer kunnen opkomen voor hun eigen rechten en belangen, is een sturende houding van een professional nodig. Als professional regel je zaken op een besluitvaardige en daadkrachtige manier die gebaseerd zijn op de wensen en mogelijkheden van de client. Je bent hierbij transparant richting de client en bent in staat om argumenten aan te dragen voor de besluiten die je hebt gemaakt. Hierbij durf je verantwoorde risico’s te nemen en gangbare oplossingen of aanpakken los te laten als de situatie daarom vraagt. Je weet wie je kunt inschakelen om op verschillende niveaus invloed uit te oefenen en werkt samen om oplossingen te realiseren.
Voor wie
Dit competentiecluster richt zich op het sturen en beïnvloeden. Dit is zowel relevant voor uitvoerders, denk aan schuldhulpverleners of belangenbehartigers, als voor beleidsmakers of managers. Op beide niveaus kan er worden bijgestuurd en de situatie van de client (in)direct beïnvloeden om zo tot de gewenste resultaten en afspraken te komen.
Aan de slag
Handreiking Sturen op zelfsturing
Competentiecluster 7 ‘Planmatig en systematisch samenwerken’
Uitleg competentiecluster
Als professional ondersteun je cliënten met financiële problemen op een planmatige, actiegerichte en systematische manier. Hierbij werk je niet alleen planmatig richting je cliënten, maar zorg je er ook voor dat je eigen werk doelmatig en doeltreffend geplant en georganiseerd wordt. Door in gesprek te gaan met je client kun je op basis van informatie en analyse een gezamenlijk plan van aanpak opstellen. In dit plan van aanpak wordt rekening gehouden met de mogelijkheden en de vermogens van de client, worden doelstellingen gesteld die haalbaar zijn en wordt rekening gehouden met de wettelijke termijn die gelden. Daarnaast richt de professional zijn werkzaamheden zo in dat de planning realistisch is en er efficiënt, zorgvuldig en ordelijk wordt gewerkt. Ook de inachtneming van voorgeschreven procedures en richtlijnen is hierbij niet geheel onbelangrijk.
Voor wie
Dit cluster gaat over planmatig en systematisch samenwerken en is daarom voor iedereen in de keten van belang. Denk daarbij aan professionals binnen de schuldhulpverlening maar ook aan de samenwerking met toeleiders of aanpalende hulpverlening.
Aan de slag
Gedragscodes en modules van de NVVK
Integrale aanpak vanuit het loket gezond leven
Handreiking werkzame elementen bij integraal samenwerken
Competentiecluster 8 ‘Staan voor de eigen professie’
Uitleg competentiecluster
Sociaal-financiële hulpverleners spelen een belangrijke rol bij het voorkomen en oplossen van schuldenproblemen. Dit vraagt veel van de individuele hulpverlener. Het is nodig om te kijken naar hoe het beter kan in de praktijk en om aandacht te hebben voor ethische dilemma’s. Terugkijken op successen en fouten is ook van belang, evenals het bewaken van persoonlijke grenzen en het tijdig ondernemen van actie wanneer deze grenzen worden overschreden. Je bent gepassioneerd over je werk en je weet dit aan anderen over te brengen. Zo draag je bij aan de positionering van het vakgebied. Je formuleert ontwikkeldoelen voor jezelf en je bent innovatief. Je vergroot je kennis- en vaardigheden door bij te blijven in het vakgebied. Hierbij komen de beroepscompetenties ook van pas.
Staan voor je eigen professie bevat verschillende onderdelen. Belangrijk zijn in ieder geval reflecteren en professionaliseren, omgaan met beroepsethische dilemma’s en evidence-based werken.
Voor wie
Het competentiecluster “Staan voor de eigen professie” ondersteunt professionals en vrijwilligers die werkzaam zijn in de sociaal-financiële hulpverlening. De professionals in deze sector spelen een belangrijke rol spelen in het verbeteren van de financiële bestaanszekerheid van hun klanten. Door zich hierop te richten en zich voortdurend te blijven ontwikkelen, kunnen professionals op dit gebied een significant verschil maken in het leven van mensen die te maken hebben met financiële uitdagingen.
Aan de slag
Ga hier naar de uitgewerkte get inspired pagina
Wat zijn beroepscompetenties?
Beroepscompetenties beschrijven de kennis en vaardigheden die professionals in het vakgebied van sociaal financiële hulpverlening nodig hebben, zowel nu als in de toekomst, om mensen effectief te kunnen ondersteunen. Deze competenties zijn relevant voor iedereen die werkzaam is in dit werkveld, ongeacht hun functie. Het gaat hierbij niet om specifieke functieprofielen of takenpakketten, maar de competenties kunnen wel als input dienen voor deze aspecten.
Meer weten over de beroepscompetenties? Klik op de knop hieronder voor verdere uitleg, gesprekstools en werkvormen.