Artikel ‘Financieel misbruik kwetsbare groepen: deel 2’

Yvonne van Osch heeft in opdracht van Schouders Eronder het artikel ‘Financieel misbruik kwetsbare groepen’ geschreven voor in het Tijdschrift van Schuldsanering nr 4 -2021. In deel 1 van dit tweeluik worden slachtoffers, daders en signalen van financieel misbruik belicht. In deel 2 van dit tweeluik wordt ingegaan op de rol die schuldhulpverleners hebben om eerder en effectiever in te grijpen bij financieel misbruik. Er wordt antwoord gegeven op de vraag wat je als schuldhulpprofessional met signalen kunt doen, hoe je het gesprek over misbruik aangaat, wie je inschakelt en waar verder kansen liggen voor samenwerking en preventie. De inzichten kun je inzetten in het hulp- en dienstverleningsaanbod. 

Signaleren

Onder huiselijk geweld valt ook financieel misbruik. Het bespreken van signalen van huiselijk geweld  is voor professionals uit de gezondheidszorg, het onderwijs, de kinderopvang, maatschappelijke ondersteuning, jeugdzorg en justitie wettelijk verplicht. Maar die verantwoordelijkheid heb je volgens Marjanne van Esveld (trainer huiselijk geweld) in een andere functie ook. Er zijn vaak signalen voordat het misbruik aan het licht komt. Volgens Marjanne van Esveld moet je het gesprek aangaan, hoe moeilijk dit ook is. Benoem wat je ziet, zoek een opening. 

Volgens Marjanne van Esveld is het van belang om onbevooroordeeld de concrete signalen te benoemen. Je probeert hiermee de ander tot een gesprek uit te nodigen. 

Naasten

In zo’n 80% van de gevallen zijn de plegers naasten. Vaak hebben deze naasten en “vrienden” zelf ook problemen. Marjanne van Esveld geeft aan dat de relatie hoe dan ook invloed heeft en ervoor kan zorgen dat slachtoffers niet scherp krijgen wat er gebeurt. Je moet als hulpverlener dan ook heel behoedzaam zijn. Je moet goed nagaan wat er gebeurt als je het gaat melden en het tot een rechtszaak komt; wie wordt daar beter van? In familiezaken is mediation meestal te verkiezen. 

Geldezels

Geldezels zijn mensen (vaak jongeren) die hun rekening beschikbaar stellen voor het witwassen van crimineel geld. Deze mensen zijn zowel dader als slachtoffer. Ze maken zichzelf ongewild medeplichtig. Vrijwel de hele groep geldezels kampt met schulden en gebrek aan perspectief. 

Alleen straffen blijkt bij deze jongeren niet te helpen. Deze jongeren moeten ook geholpen worden bij het op orde krijgen van hun leven, omdat ze anders terugvallen. Door middel van het project Geldezels worden steeds meer jongeren geholpen en ziet de reclassering steeds minder recidive.

Je kunt je makkelijk op de jongens die geldezel worden verkijken, omdat ze vaak stoer en verbaal sterk zijn. Volgens Finn Groen (Humanitas DMH – Homerun) moet je hun taal spreken en meer doorvragen.

Veilig Thuis

Veilig Thuis (het advies- en meldpunt huiselijk geweld) maakt zich bij uitstek hard voor aandacht voor het systeem waarbinnen het misbruik plaatsvindt, hulp aan slachtoffer en dader. Om de grotere groep in beeld te krijgen, is de ‘Meldcode huiselijk geweld’ een stevig hulpmiddel. Door middel van de vijf stappen van de meldcode kun je achterhalen of melden noodzakelijk is. Veel instanties zijn verplicht om deze code te gebruiken. Goed om te weten is dat iedereen, dus ook schuldhulpverleners, kunnen bellen voor advies bij vermoedens van huiselijk geweld.

Lokale Alliantie

Iris Boerebach (Veilig Thuis Gooi en Vechtstreek) denkt dat er nog veel kansen voor preventie liggen in vroegsignalering. De Lokale Alliantie is een netwerk van zorg- en hulpverlenende organisaties, banken, ouderenbonden, notarissen en bewindvoerders rond senioren. Volgens Iris Boerebach is een groot voordeel van zo’n samenwerking dat partijen elkaar bij signalen snel kunnen vinden en acties kunnen ontwikkelen. Critici wijzen er wel op dat het succes van de Lokale Allianties afhangt van de persoonlijke inzet van deelnemers. Landelijke afspraken zouden volgens critici beter zijn.

Contact

Lammy Brouwer (financieel adviseur in de regio Arnhem) stelt dat het belangrijk is dat mensen af en toe gezichten zien. Ouderen die achterblijven na het overlijden van hun partner die de financiën deed, zijn extra kwetsbaar.