Weg uit de schulden

De branchevereniging Valente maakte een korte film over schuldenproblematiek, om zo te verbeelden hoe iemand in de schulden terecht komt. In de film belichten ervaringsdeskundigen onder andere het effect van ingrijpende gebeurtenissen in iemands leven op het korte- en lange termijn denken met betrekking tot schulden en wordt het belang van een persoonlijke aanpak benadrukt.

De film toont hoe Jos, een alleenstaande man van in de veertig, bijna ongemerkt zijn eerste schulden opbouwt. Dit verandert echter wanneer Jos niet snel genoeg actie onderneemt of niet direct kan betalen, waardoor de schulden door betalingsachterstanden, boetes en incassokosten steeds verder oplopen. De film toont niet alleen hoe de problemen ontstaan en verergeren, maar geeft ook inzicht in de mogelijke oplossingsrichtingen. 

Ervaringsdeskundige Astrid benoemt de creativiteit en inventiviteit van mensen die te maken hebben met armoede en schulden. Volgens haar zou er meer erkenning moeten zijn voor de creativiteit waarmee deze mensen omgaan met het weinige geld dat zij hebben, bijvoorbeeld bij het zo goedkoop mogelijk doen van hun boodschappen. Het gebruiken van deze creativiteit als startpunt binnen een schuldhulpverleningstraject werkt volgens haar beter dan een volledige focus op administratie en het zo snel mogelijk betalen van rekeningen. Astrid stelt ook dat het haar had kunnen helpen als hulpverleners meer met haar mogelijkheden en omstandigheden hadden meebewogen. Volgens haar wordt er te veel gedacht vanuit het systeem, in plaats van een meer persoonlijke aanpak. 

De film benadrukt het belang van vroegsignalering. Als voorbeeld wordt de gemeente Tilburg genoemd, waar men data over wanbetalers krijgt van zorgverzekeraars en energieleveranciers. Naar aanleiding van deze data gaat men (meerdere malen) op huisbezoek, wat uiteindelijk bijna altijd resulteert in de acceptatie van schuldhulpverlening. 

Het effect van schulden op stress komt ook aan bod. Langdurige financiële problemen leiden tot langdurige stress (ook wel toxische stress genoemd). Dit leidt tot een negatief wereldbeeld en het verlies van het geloof dat problemen te verhelpen zijn. Het is voor hulpverleners erg moeilijk om deze stress bij mensen weg te nemen. Daarnaast wordt er nog te veel onderscheid gemaakt tussen klanten die niet willen en niet kunnen, terwijl langdurige stress ook een derde categorie klanten creëert: de niet lukkers. De schuldhulpverlening moet zich in dit soort gevallen meer richten op wat deze mensen nodig hebben om hun problemen wel aan te kunnen pakken. Een persoonlijke aanpak kan dan ook uitermate effectief zijn voor het wegnemen van stress en het bieden van een weg uit de schulden.