Informatie voor raadsleden en wethouders over schuldhulpverlening

De NVVK geeft in deze notitie eerst een korte beschrijving van de schuldhulpverlening.
Daarna volgen de 7 belangrijkste knelpunten in de gemeentelijke schuldhulpverlening met adviezen om deze op te lossen.

Schulden zijn een ingewikkeld probleem. Dat vraagt om een efficiënt en effectief gemeentelijk beleid. Want gemeentelijke schuldhulpverlening speelt een belangrijke rol bij het oplossen van schulden.

De NVVK zet in deze notitie voor wethouders en raadsleden de 7 belangrijkste knelpunten in de gemeentelijke schuldhulpverlening op een rij. Ook geeft de branchevereniging adviezen om die knelpunten aan te pakken en de wet- en regelgeving effectiever te maken.

Knelpunt 1: Niet iedereen heeft toegang tot schuldhulpverlening

Iedereen heeft recht op schuldhulpverlening. Toch krijgen in de praktijk niet alle mensen de hulp die ze nodig hebben. Denk aan:

• mensen met een eigen huis of eigen bedrijf;
• mensen die minder dan 3 jaar geleden nog schuldhulp hebben gehad;
• mensen in een scheiding;
• mensen zonder woonadres of in een instelling. 

Oplossing: Laat iedereen met een geldige verblijfstitel toe tot de schuldhulpverlening.

Knelpunt 2: Gemeente is zelf vaak schuldeiser

Mensen met schulden hebben vaak schulden bij hun eigen gemeente. Ze moeten bijvoorbeeld gemeentelijke belastingen of te veel ontvangen bijzondere bijstand terugbetalen. De gemeente belemmert zo haar eigen schuldhulpverlening.

Oplossing: Werk als gemeente mee als mensen in een schuldhulpverleningstraject zitten. Dus:

• begeleid mensen met een betalingsachterstand actief naar de schuldhulpverlening;
• haal de boetes af van de gemeentelijke vorderingen;
• ga als gemeente altijd akkoord met een minnelijke regeling.

Knelpunt 3: Schuldenproblematiek moddert te lang door in wijkteams

Wijkteams hebben vaak niet de kennis en vaardigheden om schulden te signaleren of op te lossen. En dat terwijl ongeveer 80% van de mensen die ze helpen, schulden heeft.

Oplossing: Schuldhulpverlening is een vak. Zorg dat wijkteams problematische schulden signaleren en mensen naar de professionele schuldhulpverlening leiden.

Knelpunt 4: Gemeenten zetten beschermingsbewind te snel in

Beschermingsbewind moet je gebruiken als laatste redmiddel. Onderzoek eerst of een vorm van inkomensbeheer voldoende kan zijn. Wijkteams verwijzen vaak te snel door naar een beschermingsbewind, terwijl dit heel ingrijpend is voor mensen. En klanten blijven vaak te lang in bewind, omdat niet alle bewindvoerders genoeg doen om hen weer financieel zelfstandig te maken. Dat kost gemeenten veel geld.

Oplossing: Zorg dat de bewindvoerders met wie je als gemeente samenwerkt, de regels van de NVVK volgen. Laat schuldhulpverleners de schulden oplossen, zodat bewind niet meer nodig is. Zorg dat er financiële hulp, zoals budgetbeheer, is voor mensen die geen bewind nodig hebben.

Knelpunt 5: Gemeentelijke kredietbanken worden te weinig gebruikt

Kredietbanken verstrekken (meestal) kleine leningen. Deze kunnen voorkomen dat mensen schulden krijgen. Vaak zijn gemeenten onvoldoende op de hoogte van het werk van de kredietbank.

Oplossing: Zorg dat je de kredietbank in jouw gemeente kent en weet wat deze kan doen.

Knelpunt 6: Er is te weinig budget voor bijzondere doelgroepen

Er gaat de laatste jaren veel minder geld naar schuldhulpverlening. Tegelijk is er meer vraag gekomen naar hulp voor bijzondere doelgroepen, zoals dak- en thuislozen, mensen met een licht verstandelijke beperking en laaggeletterden. Deze mensen hebben vaak langdurig financiële hulp nodig, met veel coaching en geduld.

Oplossing: Zorg voor meer geld voor hulpverlening aan bijzondere doelgroepen. Gebruik dat geld om problemen beter te signaleren en deze mensen intensiever te begeleiden.

Knelpunt 7: Financiële problemen worden vaak te laat ontdekt

Als mensen bij de schuldhulpverlening aankloppen, hebben ze vaak al heel lang financiële problemen. Allerlei organisaties en partijen krijgen signalen dat er iets mis is. De problemen worden steeds erger, maar er is niet één organisatie die alles overziet en ingrijpt. 

Oplossing: Zorg, samen met alle andere betrokken partijen, voor een goede vroegsignalering.