Lokaal samenwerken in de aanpak van kinderarmoede

Er is een goede samenwerking tussen professionals en organisaties nodig om kinderarmoede tegen te gaan. Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ), het Jeugdeducatiefonds, Sterk uit Armoede, Sociaal Werk Nederland en Divosa bieden door middel van een draaiboek handvatten bij het vormen van een organisatienetwerk. Het draaiboek helpt de initiatiefnemer bij het vormen van een netwerk, waarbij de vraag van het kind en het gezin altijd centraal staat. In het draaiboek worden verschillende formats, huiswerkopdrachten, filmpjes en andere hulpmiddelen aangeboden die kunnen bijdragen aan het komen tot een organisatienetwerk.  Dit draaiboek is gebaseerd op ervaringen van enkele gemeenten die aan de slag zijn gegaan met het bouwen van een organisatienetwerk rond kinderarmoede. 

Urgentie kinderarmoede

Geldzorgen in een gezin kunnen chronische stress bij ouders en kinderen opleveren. Wanneer stress te lang duurt, kan dit een negatieve invloed hebben op de schoolprestaties, (psychische) gezondheid en het totale welzijn van het kind. De gevolgen van kinderarmoede zijn in de gehele samenleving langdurig merkbaar. 

Belang van samenwerken

Door het ingewikkelde systeem van hulp en ondersteuning aan gezinnen, is het moeilijk om de juiste hulp te vinden. Het is belangrijk om samen met het gezin te kijken wie er betrokken kunnen worden bij de hulpverlening. Breng in kaart wie in de wijk of gemeente iets doet voor de kinderen en de gezinnen (die in armoede leven). Bepaal daarna met wie een samenwerking aangegaan moet worden en nodig hen voor de samenwerking uit.

Er kan een vliegende start gemaakt worden als alle betrokkenen samen hardop de ambitie om kinderarmoede aan te pakken uitspreken. Daarna helpt het om een organisatienetwerk op te zetten. 

Organisatienetwerken

Organisatienetwerken zijn samenwerkingsverbanden waarin anders wordt samengewerkt, waardoor complexe vraagstukken opgelost kunnen worden. Door middel van organisatienetwerken kunnen organisaties iets bereiken wat ze niet alleen kunnen bereiken. Volgens Patrick Kenis (hoogleraar Policy and Organisation Studies aan de Tilburg University) is het in het kader van complexe vraagstukken van belang dat er onderling contact is tussen alle deelnemers. 

Samenwerken vanuit een gemeenschappelijke waarde en geduld zijn van belang om organisatienetwerken te laten slagen. Daarnaast is het van belang om te onthouden dat gaandeweg pas duidelijk wordt welke besturingsvorm van het organisatienetwerk mogelijk of het meest passend is. Verder moet de organisatie erkennen dat zij niet altijd de controle heeft, maar dat zij onderdeel is van de grotere doelstelling.

Vijf stappen

De volgende vijf stappen moeten doorlopen worden om tot een organisatienetwerk te komen. Iedere stap is gekoppeld aan een bijeenkomst die georganiseerd moet worden om te bouwen aan een organisatienetwerk.

• Stap 0 Voorbereiding: tijdens deze stap wordt er een toegewijde groep mensen verzameld en worden de voorbereidingen getroffen om daadwerkelijk aan de slag te kunnen gaan. Hiervoor kan het voorbereidingsplan gebruikt worden. Na de voorbereidingsfase kan de eerste bijeenkomst met een groep enthousiaste deelnemers gestart worden. 
• Stap 1 Doel samenwerking: tijdens de eerste bijeenkomst wordt het gemeenschappelijke doel geformuleerd en wordt de commitment van alle betrokkenen verkregen.
• Stap 2 Benodigdheden: tijdens de tweede bijeenkomst wordt het kind centraal gesteld. Er wordt gekeken naar wat er nodig is om armoede bij het kind of een jongere aan te pakken, waarbij gedacht wordt vanuit de behoeften van het kind en het gezin. Na deze bijeenkomst weten alle deelnemers wat de behoefte van het kind en het gezin is.
• Stap 3 Betrokken organisaties en personen: tijdens de derde bijeenkomst wordt gezamenlijk vastgesteld welke organisaties en personen nodig zijn om de (kinder)armoede aan te pakken.
• Stap 4 Motivatie en randvoorwaarden: tijdens de vierde bijeenkomst wordt in beeld gebracht wat er nodig is om samen te kunnen werken. Dit wordt gedaan door middel van het centraal stellen van een concrete casus. Aan het eind van de bijeenkomst is de motivatie van de deelnemers duidelijk en is duidelijk wat alle deelnemers nodig hebben binnen een organisatienetwerk om hun werk uit te kunnen voeren. 
• Stap 5 Samenwerking vormgeven en uitvoeren: tijdens de vijfde bijeenkomst worden concrete afspraken gemaakt om de samenwerking vorm te kunnen geven en de samenwerking uit te kunnen voeren. Iedereen committeert zich aan deze afspraken.

 Door middel van de handreiking ‘Omgaan met kinderarmoede in het sociaal domein’ kan de professional zijn/haar eigen handelen tegen het licht houden, waardoor de professional beter zicht krijgt op de eigen en andermans rol. Klik hier voor de handreiking.