Nibud: huidig inkomenssysteem onvoldoende om armoede aan tegen te gaan

Het Nibud heeft van tachtig gemeenten de resultaten van vijf jaar armoedebeleid bestudeerd. In deze publicatie toont het Nibud de uitdagingen van het huidige armoedebeleid en de factoren van armoede. Vervolgens wordt er een advies gegeven om het minimabeleid van gemeenten te verbeteren.

Uitdaging voor gemeenten

Sinds de invoering van de Participatiewet in 2015, hebben gemeenten een belangrijkere rol bij het bestrijden van armoede. Voor gemeentelijke beleidsmakers ligt de uitdaging bij het vinden van een balans tussen beperkte financiële middelen en een toenemende diversiteit aan groepen die op gemeentelijke ondersteuning zijn aangewezen. Daarnaast is het voor gemeenten lastig om deze groepen te bereiken.

Minima-effectrapportage (MER)

Het Nibud heeft afgelopen jaren voor verschillende gemeenten de bestedingsruimte van huishoudens met een laag inkomen in kaart gebracht door middel van een Minima-effectrapportage (MER). Op basis hiervan geeft het Nibud gemeenten advies over welke groepen extra ondersteuning nodig hebben en kwetsbaar zijn.

Vier huishoudenstypen

Uit ruim 80 rapportages is gebleken dat er minstens vier huishoudenstypen zijn die niet de inkomensondersteuning krijgen die zij nodig hebben om rond te komen:

1. Jongeren tot 21 jaar met een bijstandsuitkering of minimumloon.
2. Stellen met een bijstandsuitkering met twee of meer kinderen van 12 jaar en ouder.
3. Mensen met een minimuminkomen en hoge zorgkosten.
4. Mensen met een flexibel inkomen.

Advies van het Nibud

Het Nibud ziet dat het voor gemeenten lastig is om invulling te geven aan het minimabeleid en te kiezen voor welke groepen de schaarse middelen het best voor ingezet kunnen worden. Naar aanleiding van de minima-effectrapportages definieert het Nibud drie pijlers:

1. Vereenvoudig het systeem van regels en regelingen en communiceer helder;
2. Lever maatwerk;
3. Verruim mogelijkheden van het minimabeleid.

Tot slot is het gemeentelijke armoedebudget ontoereikend om alle groepen ondersteuning te bieden. Als lokale overheden met succes armoede willen bestrijden, moet het Rijk adequate financiering bieden aan gemeenten.

Het dringend advies aan het Rijk van het Nibud: zorg dat de basis op orde is en kom met een inkomensondersteuningssysteem dat is toegesneden op de huidige samenleving.