Armoede en schulden na corona

De verwachting bestaat dat de coronacrisis voor een flinke toename zal zorgen van de groep burgers die met armoede en schulden te kampen heeft. Gemeenten verwachten dan ook dat er een “golf” van hulpvragen zal ontstaan na de coronacrisis, terwijl gemeenten zelf vaak ook met financiële tekorten te maken hebben. Om deze reden onderzoeken gemeenten hoe zij hun beleid het beste kunnen inrichten en hoe dienstverlening effectiever kan worden gemaakt. Om hierbij te ondersteunen heeft Platform31 gesproken met verschillende wetenschappers en beleidsmakers. Zij laten hun licht schijnen over de kansen en dilemma’s waar gemeenten op beleidsvlak mee te maken krijgen.

Het rapport van Platform31 is onderverdeeld in vier thema’s, namelijk:

• het bestrijden van armoede. 
• preventie en vroegsignalering.
• sociale incasso.
• effectieve schuldhulpverlening.

Bestrijden van armoede
De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat verschillende mensen in de armoede terecht kunnen komen. Het gaat hier om onder andere jongeren, zzp’ers, flexwerkers en bijstandsgerechtigden. Ook aan kinderen en jongeren die opgroeien in armoede moet extra aandacht besteed worden. Voor gemeenten is het van belang om te voorkomen dat armoede zorgt voor langdurige effecten op het vlak van gedrag en andere leefdomeinen

Om langdurige effecten van armoede te verkleinden moet er bij zowel beleid als uitvoering aandacht worden gegeven aan diversiteit. Verschillende personen vereisen verschillende manieren van aanpak. Ook is het belangrijk om in te zetten op het vergroten van het gebruik van minimavoorzieningen onder werkende armen. Dit kan door de informatievoorziening en vindbaarheid te verbeteren. Verder kan er op omscholing richting kansrijke sectoren worden ingezet, en is het van belang om ervaringsdeskundigen mee te laten denken over het vormen van nieuw beleid. Een mogelijk obstakel is het feit dat het armoedebeleid grotendeels op nationaal niveau vormgegeven wordt. 

Preventie en vroegsignalering
Voor gemeenten is het van belang om op tijd zicht te krijgen op mensen met betalingsachterstanden. Mensen zoeken uit zichzelf vaak te laat hulp vanwege schaamte of onderschatting en denken dat zij hun problemen zelf wel op kunnen lossen. Wanneer de gemeente hier eerder betrokken bij raakt kan er voorkomen worden dat schulden in de toekomst uit de hand zullen lopen.

Outreachend werken kan na wijziging van de Wgs van pas komen. Ook kan er goed gebruik worden gemaakt van de signalen die binnenkomen van andere partners in de wijk, zoals voedselbanken en buurthuizen. Daarnaast moet ook de informatievoorziening bij de KvK en werkgeversnetwerken op orde zijn, zodat men inzicht heeft in waar de gemeente bij kan helpen. Ondersteuning die voortkomt uit de coronacrisis kan ook gebruikt worden om extra hulp te bieden. Zo kan de Tozo-regeling gebruikt worden om met zzp’ers in contact te komen. Met de NOW-regeling kunnen werkgevers in beeld komen die risico lopen om werknemers te moeten ontslaan. 

Sociale incasso
Het is belangrijk om een sociaal beleid te voeren wanneer het aankomt op incasso’s. Wanneer er te hard wordt opgetreden zullen inwoners met betalingsachterstanden juist verder in de problemen komen. 

Verken of het mogelijk is om meer op vertrouwen te werken. Dit werkt niet alleen beter aan de kant van de burger, maar bespaart ook capaciteit en kosten in de uitvoering. Deze voordelen kunnen ook worden overgedragen richting particuliere schuldeisers. Ook kan de noodstopprocedure worden gebruikt bij grote uitvoeringsorganisaties. Hierdoor krijgen schuldenaren meer ruimte om financiën op orde te krijgen en om gebruik te maken van schuldhulpverlening. Ook hier geldt echter dat dit bemoeilijkt kan worden vanwege het feit dat het Rijk het beleid bepaalt en vaak ook de grootste schuldeiser is. 

Effectieve schuldhulpverlening
Vanwege de verwachtte stijging van hulpvragen én de diversiteit van deze hulpvragen is het van belang dat de hulpverlening effectief wordt ingericht, maar ook rekening houdt met de impact van schulden en armoede op andere leefgebieden. 

Hiervoor kunnen instrumenten worden ingezet die bijdragen aan een snellere en efficiëntere oplossing. Hierbij kan gedacht worden aan het landelijke Waarborgfonds, overbruggingskredieten en coronakredieten. Daarnaast moet er aandacht worden gegeven aan maatwerk d.m.v. een goede intake en selectie. Op deze manier kan de dienstverlening worden aangepast aan de persoon en de situatie. Met het bieden van digitale en zelfstandige hulpverlening kunnen ook schuldenaren worden geholpen die hun hulp grotendeels zelf kunnen regelen. Om ook zzp’ers en ondernemers goed te kunnen helpen is het van belang om de expertise op dit vlak te vergroten. Zo moet er bijvoorbeeld snel kunnen worden bepaald of een bedrijf nog levensvatbaar is of niet.