Omgaan met armoede in de jeugdgezondheid

In Nederland groeit één op de dertien kinderen op in armoede. Als je dit betrekt op 2019, dan gaat het om 251 duizend minderjarigen. Zoals inmiddels bekend is kunnen armoede en schulden veel stress met zich meebrengen. Armoede kan een negatief effect hebben op de gezondheid en de ontwikkeling van kinderen. Ook kan het invloed hebben op overgewicht, hechtingsproblematiek en problemen bij opvoeding.

We spreken van armoede als mensen onvoldoende middelen hebben om op een manier te leven die binnen de samenleving als minimaal wordt gezien. Wanneer het over het minimaal acceptabele binnen de Nederlandse samenleving gaat, spreekt het SCP over ‘niet veel, maar toereikend’ besteedbaar inkomen.

Professionals die met kinderen en jongeren werken hebben dagelijks de kans om iets voor hen en hun ouders te betekenen. Zij vervullen een belangrijke rol bij het bijdragen aan veilige zwangerschappen en geboortes, maar ook bij het veilig en kansrijk opgroeien van kinderen en jongeren. Vanwege de belangrijke positie die deze professionals vervullen is het van belang dat zij complexe problematiek kunnen herkennen en daar ook goed mee om kunnen gaan.

Deze professionals richten zich op (aanstaande) ouders en hun kinderen in de leeftijdsgroepen:

• Ongeboren en pasgeboren kinderen (10 maanden voor tot 6 weken na de geboorte)
• Jonge kinderen (6 weken tot 4 jaar)
• Kinderen op de basisschool (4 tot 12 jaar)
• Jongeren in het voortgezet onderwijs (12 tot 18 jaar)

Deze handreiking is geschreven met deze professionals in het achterhoofd. Het gaat hier om uitvoerend professionals in de geboortezorg, zoals bijvoorbeeld verloskundigen en kraamverzorgenden, maar ook om verpleegkundigen en artsen die werkzaam zijn in de jeugdgezondheidszorg. Daarnaast is de handreiking ook nuttig voor huisartsen, beleidsmedewerkers, praktijkartsen en verpleegkundigen.

Het doel van de handreiking is om een denk- en werkkader te bieden bij het omgaan met kinderen, jongeren en hun ouders die in armoede leven. De werkwijzen bieden handvatten voor professionals die zij kunnen gebruiken bij het vergroten van de ontwikkelingskansen van kinderen en jongeren in kwetsbare omstandigheden. Hierbij wordt de nadruk vooral gelegd op preventie en vroegsignalering, maar ook op het versterken van ouderschap, gezondheid en weerbaarheid.

Deze handreiking is bedoeld om professionals werkzaam in de jeugdgezondheid hun eigen aanpak tegen het licht te laten houden. Naar aanleiding van deze reflectie kan de aanpak op maat worden aangescherpt of uitgebreid. Daarnaast krijgen professionals door middel van de handreiking beter zicht op hun rol in het omgaan met armoede en op de rol van andere professionals en organisaties die zich bezighouden met de ondersteuning van gezinnen in armoede.