Samenwerking ketenpartners bij schuldhulpinterventies

Mensen die schulden hebben, vragen vaak niet uit zichzelf om hulp. Het op tijd ontvangen van hulp zorgt er echter vaak voor dat schulden opgelost kunnen worden en erger voorkomen kan worden. Het is dan ook van belang om vroegtijdig in contact te komen met mensen met problematische schulden. Er wordt steeds vaker gekeken naar wat ketenpartners en schuldeisers kunnen doen om vroegtijdig schulden te signaleren en hulp te bieden aan mensen met schulden. Tijdens dit onderzoek werd een interventie van een zorgverzekeraar in samenwerking met de rechtbank Amsterdam en de maatschappelijke dienstverlening bekeken. Het doel van dit onderzoek was om te evalueren of dagvaarden voor een rolzitting het gevolg heeft dat mensen met betalingsachterstanden eerder ondersteuning ontvangen. De verzekeraar had het doel om duurzaam betaalbedrag te bevorderen in de vorm van een actieve betalingsregeling en het inlopen van de betalingsachterstand. Dit onderzoek maakt deel uit van het onderzoeksproject ‘Eerder uit de schulden: wat werkt?’. De inzichten verbreden je kennis.

Resultaten

Een dergelijke samenwerking tussen de zorgverzekeraar, de rechtbank van Amsterdam en maatschappelijke dienstverlening kan bijdragen aan duurzaam betaalgedrag en de financiële stabiliteit. Aanvullende maatregelen voor een hoger beroep zijn echter voor het bereik van de interventie wenselijk. Er zijn onvoldoende aanwijzingen gevonden voor een snellere instroom van mensen met problematische schulden in een schuldhulpverleningstraject, het verminderen van de schuldenlast of positieve effecten op welzijn en gezondheid.

Positieve effecten op duurzaam betaalgedrag en financiële stabiliteit

De interventie had positieve effecten op het duurzame betaalgedrag: verzekerden die naar de zitting waren gekomen hadden twaalf maanden na de zitting vaker een actieve betalingsregeling (12%) dan verzekerden in de controlegroep (8%). Daarnaast werd bij de verzekerden die naar de zitting waren gekomen veel minder vaak een incassobureau ingeschakeld (29%) dan bij de controlegroep (68%). Het incassobureau werd ook veel later ingeschakeld bij de interventiegroep dan bij de controlegroep. De interventie draagt dan ook bij aan een tragere escalatie van de financiële problemen. Een effect op de schuldenlast was niet aanwezig.

Aanbevlingen voor duurzaam betaalgedrag

De volgende aanbevelingen komen voort uit de positieve resultaten op de financiële stabiliteit en duurzaam betaalgedrag:

• Het is van belang om rekening te houden met de afloscapaciteit bij het maken van betalingsregelingen: op deze manier kan een haalbare betalingsregeling afgesproken worden.
• Het is van belang dat er laagdrempelig contact is met de schuldeiser.
• Het is van belang dat de schuldhulpverlener aanwezig is tijdens de zitting: door de aanwezigheid van de schuldhulpverlener tijdens de zitting werd de stap naar de schuldhulpverlening mogelijk kleiner.
• Het is van belang dat er privacy, ruimte om te luisteren en een informele sfeer is tijdens de zitting.

Aanvullende maatregelen nodig

Het bereik van de interventie was beperkt; 21% van de verzekerden kwam maar op de zitting opdagen. Het is van belang dat er aanvullende manieren bedacht worden om het bereik van de interventie te vergroten.

Aanbevelingen bereik doelgroep

Naast de aanvullende maatregelen wordt aanbevolen om ook gebruik te maken van de volgende maatregelen:

• Communicatie met eenvoudig taalgebruik en een duidelijke boodschap is van belang.
• Het versturen van een herinnering vlak voor de zitting is van belang.
• Het gebruik en combineren van meerdere communicatiekanalen (brief, e-mail en app) is van belang.
• Het inzetten van (financiële) prikkels is van belang om de opkomst te verhogen.

Effectieve toeleiding naar schuldhulpverlening

Uit het onderzoek blijkt dat er naar aanleiding van de interventie zeer weinig aanmeldingen waren bij de schuldhulpverlening. Het aantal opgestarte trajecten blijft achter bij de verwachting. Een eerste contactmoment tijdens een zitting is dus niet afdoende voor een effectieve toeleiding naar schuldhulpverlening. Uit eerder onderzoek blijkt dat vertrouwen in de instantie een doorslaggevende factor is om naar een instantie te stappen. De huidige interventie grijpt wel op de behoefte van vertrouwen, doordat een eerste contactmoment met de schuldhulpverlener een begin kan zijn van de vertrouwensrelatie.