Welke initiatieven helpen bij het bestrijden van geldstress?

FNO zet zich door middel van het programma ‘Samen Kansrijk en Gezond’ in om de ervaren gezondheid van gezinnen in kwetsbare situaties te verbeteren. De ervaren gezondheid van kwetsbare gezinnen kan onder andere verbeterd worden door geldstress te bestrijden. In dit onderzoek wordt er een beeld gegeven van wat er al in Nederland gebeurt bij het bestrijden van geldstress. Daarnaast wordt er laten zien hoe het bestrijden van geldstress verbeterd kan worden. Hierbij staat centraal wat ‘Samen Kansrijk en Gezond’ mogelijk kan bijdragen aan het bestrijden van geldstress bij gezinnen. De inzichten vanuit dit rapport kun je inzetten binnen het hulp- en dienstverleningsaanbod. 

De relatie tussen geldstress en de ervaren gezondheid

De vicieuze cirkel die ontstaat door chronische stress heeft het gevolg dat de (ervaren) gezondheid achteruit gaat. Een kind dat opgroeit in een gezin met geldstress zal hier blijvende gevolgen voor de gezondheid aan overhouden.

De financiële veerkracht (geld, financieel gedrag en omgeving) is bepalend voor de financiële gevolgen van life events.

Initiatieven

Uit het onderzoek komt voort dat er meer aandacht nodig is voor initiatieven die inspelen op geld. Er is op dit moment veel financiële educatie en ondersteuning, maar er is maar beperkt aandacht voor geld. Tijdens dit onderzoek zijn er maar weinig initiatieven gevonden die door middel van het geven van geld, het helpen met sparen en/of door middel van het saneren van schulden of het kwijtschelden van schulden geldstress wordt bestreden.

Volgens experts is er bij het bestrijden van geldstress meer aandacht nodig voor geld en duurzame financiële gezondheid. Er wordt geadviseerd om aan collective impact te werken door middel van samenwerking en bewijsvoering. Volgens de ervaringsdeskundigen is het van belang om de mens centraal te stellen, maatwerk te leveren en vertrouwen te bieden.

Verdieping in drie soorten initiatieven

• Geld geven: het gaat om het voorzien in de basisbehoeften van mensen, zonder dat hier voorwaarden aan verbonden worden. Het geven van geld heeft een positief effect op de mentale en fysieke gezondheid. De wettelijke kaders rondom uitkeringen en schuldhulpverlening creëren echter een knelpunt. Een oplossing is het geven van geld mogelijk maken binnen de wettelijke kaders of het vermijden van de regels door de doelgroep aan te passen.
• Saneren en kwijtschelden: bij saneren wordt er één schuld gemaakt van vele schuldeisers. Dit creëert schuldrust. Kwijtschelden heeft het gevolg dat er direct een schone lei is. Deze initiatieven werken stressverlagend en hebben positieve effecten op het welzijn en de arbeidsparticipatie. Het knelpunt van deze initiatieven is dat er bij saneren een risico op betalingsachterstanden bestaat en kwijtschelden gevoelig ligt bij stakeholders. Oplossingen zijn vertrouwen geven, af en toe verlies accepteren, overtuigen en aannames ontkrachten.
• Samen sparen: door middel van dit initiatief worden mensen geholpen om te sparen en om hun financiële vaardigheden te ontwikkelen. Hierbij bouwen ze een sociaal netwerk op. Het effect van dit initiatief is dat de financiële en sociale vaardigheden vooruit gaan. Een knelpunt bij dit initiatief is dat een loting met een gezamenlijke pot geld niet gecombineerd kan worden met een uitkering of schuldhulpverlening. Een oplossing is om te kiezen voor individueel sparen of door de doelgroep aan te passen.

Aanbevelingen

• Naar aanleiding van het onderzoeksresultaat dat er maar beperkt aandacht besteed wordt aan het geven van geld, het sparen en het creëren van schuldrust door schuldsanering en/of het kwijtschelden van schulden, wordt er aanbevolen om lokale initiatieven in samenwerking met één of meerdere lokale coalities te versterken.
• Naar aanleiding van het onderzoeksresultaat dat het zicht op effectieve werkwijzen rondom het bestrijden van geldstress en het optimaliseren van de ervaren gezondheid beperkt is, wordt er aanbevolen om zowel één subdoelgroep als twee of drie initiatieven om de effecten op geldstress en de ervaren gezondheid te meten te selecteren.
• Naar aanleiding van het onderzoeksresultaat dat er maar weinig focus ligt op geld en juist veel focus op educatie en ondersteuning, wordt er aanbevolen om de uitkomsten robuuster te maken door uitgebreider onderzoek te doen en het onderzoek te valideren.
• Naar aanleiding van de veelbelovende resultaten met basisinkomen in het buitenland wordt aanbevolen om een vergelijkbaar internationaal onderzoek uit te voeren naar de effecten van het basisinkomen.
• Naar aanleiding van het onderzoeksresultaat dat bepaalde initiatieven een korte levensloop hebben en er inefficiënte investeringen worden gedaan, wordt aanbevolen om met partners één plek te organiseren waar initiatieven die geldstress bestrijden samenkomen.
• Naar aanleiding van het onderzoeksresultaat dat initiatieven die geld willen geven tegen wettelijke kaders van de Participatiewet aanlopen, wordt er aanbevolen om een brief te sturen over meer experimenteerruimte.