Wetenschappelijke kennis in de schuldhulpverlening

Vaak bereikt wetenschappelijke kennis over gedragsverandering niet de praktijk van de schuldhulpverlening. Als dat wél gebeurt, is die kennis vervolgens lastig te vertalen naar concrete acties. Omdat nieuwe inzichten belangrijk zijn voor de praktijk, moet dit verbeteren.

De afgelopen jaren is er veel wetenschappelijk onderzoek gedaan dat belangrijk is voor de praktijk van de schuldhulpverlening. Tegelijk is gebleken dat schuldhulpverlening vaak niet effectief is.

Deze studie kijkt:

1. welke wetenschappelijke kennis professionals in de praktijk toepassen;
2. in hoeverre nieuwe wetenschappelijke inzichten tot de praktijk doordringen;
3. welke praktijkkennis professionals gebruiken die niet wetenschappelijk onderzocht is.

Om die vragen te beantwoorden, hebben de onderzoekers uitvoerende en beleidsmedewerkers gevraagd naar hun kennis over gedragsverandering.

Veel wetenschappelijke inzichten blijken de werkvloer niet te bereiken. Waar dat wél gebeurt, zijn die inzichten lastig te vertalen naar concrete acties. De onderzoekers hebben daarom adviezen opgesteld voor alle partijen om dit te verbeteren.

De wetenschappelijke kennis van professionals is beperkt

Uit de gesprekken blijkt dat maar heel weinig uitvoerende medewerkers de wetenschappelijk onderbouwde methoden over gedragsverandering kennen. Wel kennen ze een paar gesprekstechnieken en de schaarste-theorie. Beleidsmedewerkers verdiepen zich meer in de theorie, maar kunnen die niet goed toepassen.

Professionals passen hun kennis niet altijd toe

Verder passen professionals de theoretische kennis die ze hebben, niet altijd in de praktijk toe. De schaarste-theorie kennen ze bijvoorbeeld wel. Ze hebben daardoor meer begrip voor de klant, maar dat leidt niet tot een effectievere werkwijze.

Professionals vinden toegepaste kennis (vooral gesprekstechnieken) belangrijk, omdat ze die meteen kunnen gebruiken. Toch vinden ze het niet nodig om zich in gesprekstechnieken te trainen, maar ze begrijpen wel dat dit een belangrijk instrument is voor gedragsverandering.

Theoretische kennis, die kan helpen om een probleem te begrijpen, vinden ze minder belangrijk.

Uitvoerende medewerkers gebruiken intuïtie en ervaring

Uitvoerende medewerkers bepalen vaak op basis van intuïtie welke benadering bij een bepaalde klant werkt. Ze gebruiken daarvoor hun sociale vaardigheden en ervaring. Aan ervaring hechten ze veel waarde. Soms zijn nieuwe wetenschappelijke inzichten in strijd met hun praktijkkennis. Vaak vinden medewerkers dat het hanteren van een bepaalde methode hen belemmert, vooral om maatwerk te leveren.

Als ik naar mezelf kijk – ik ben niet iemand die vanuit het boekje werkt. Ik werk vanuit de persoon zelf. Ik probeer gewoon een klik te krijgen met mijn klanten

– uitvoerende medewerker

Beleidsmedewerkers zijn meer bezig met kennisvergroting

Beleidsmedewerkers zijn vaak structureel bezig om hun kennis te vergroten. Bij grote gemeenten gebeurt dat vaker dan bij kleine. 

Uitvoerende medewerkers vragen vooral advies aan hun directe collega’s om hun kennis op te halen. Ze zeggen dat ze veel ruimte krijgen om hun werk zelf vorm te geven, maar ze maken geen tijd om hun kennis te vergroten. Als reden hiervoor noemen ze  tijdgebrek en onvoldoende steun van hun managers.

Hoe kun je de schuldhulpverleners interesseren voor het nut van wetenschappelijke kennis?

Adviezen voor werkgevers en leidinggevenden

• Maak een plan om de kennis van professionals te bevorderen.
• Informeer professionals structureel over nieuwe ontwikkelingen. Houd er rekening mee dat ze graag kennis uitwisselen met collega’s.
• Probeer verschillende manieren uit om kennis te verspreiden.
• Maak samen met de branchevereniging een beroepsprofiel. Zet hierin welke kennis bij elke functie hoort.
• Zorg dat kennis bijhouden en toepassen onderdeel is van de beoordeling.
• Maak onderscheid tussen theoretische kennis en praktische vaardigheden.

Adviezen voor beleidsmakers

• Zet in je beleidsplan een theoretische onderbouwing van het beleid. Geef daarbij aan hoe je dat concreet vertaalt naar de praktijk.
• Zet in je beleidsplan welke kennis en vaardigheden je van bepaalde uitvoerende medewerkers verwacht.
• Reserveer geld en uren voor het bijhouden van kennis.
• Reserveer geld en uren om je beleid te vernieuwen en te evalueren.

Adviezen voor onderzoekers

• Leg uit hoe je theorieën, zoals de schaarste-theorie, naar de dagelijkse praktijk kunt vertalen.
• Voorkom dat professionals te veel informatie over zich heen krijgen. Verwijs naar andere rapporten als je de kennis daaruit gebruikt.
• Stel een richtlijn op om te bepalen in welke situatie welke interventie het beste is, bijvoorbeeld bescherming, schuldregeling of budgetbeheer.

Adviezen voor subsidiegevers

• Het programma ‘Vakkundig aan het werk’ geeft subsidies om wetenschappelijke kennis in de praktijk te toetsen, en te beoordelen of interventies effectief zijn. 
• Ontwikkel daarnaast een (sub)programma om professionals te stimuleren meer waarde te hechten aan wetenschappelijke kennis.
• Dwing wetenschappers hun kennis zó concreet te maken, dat professionals snappen hoe ze die in de dagelijkse praktijk kunnen toepassen.
• Zorg voor een nieuwsbrief die wetenschappelijke kennis op een praktische manier uitlegt. Bied praktische trainingen aan voor uitvoerende medewerkers, gebaseerd op die wetenschappelijke kennis.