Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden – Jaarrapportage 2022

In de jaarrapportage 2022 van de Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden wordt een beeld geschetst van de werkwijzen en de uitvoering van de vroegsignalering in 2022. De cijfers zijn gemiddelden die gebaseerd zijn op cijfers van circa 200 gemeenten die aan de monitor deelnemen. Deze publicatie geeft inzicht in de situatie op het gebied van de werkwijzen en de uitvoering van de vroegsignalering in 2022. Met deze informatie kun je niet direct iets in de praktijk, maar vergroot je kennis. 

Sinds 1 januari 2021 geven alle drinkwaterbedrijven, energieleveranciers, woningverhuurders en zorgverzekeraars (hierna: vastelastenpartners) signalen van betalingsachterstanden door aan gemeenten. Deze signalen geven deze vastelastenpartners door nadat zij zelf een sociaal incassotraject voeren. Hierna zijn gemeenten verplicht om de schuldenaar een hulpaanbod te doen. Hierbij bepalen de gemeenten zelf hoe zij de signalen behandelen en leggen zij hun werkwijze vast in een (beleids)plan.

3,3 signalen per 1000 inwoners per maand

Gemiddeld per maand werden er in 2022 3,3 signalen per 1000 inwoners gemeten. Dit aantal is vrij constant gebleven over het jaar heen. Opgeteld waren er 40,5 signalen per 1000 inwoners in 2022. Het aantal signalen van 2022 is vergelijkbaar met de laatste helft van 2021.

Aanleveren vroegsignalen

De meeste vroegsignalen in 2022 waren afkomstig van zorgverzekeraars (45% van de vroegsignalen). De reden hiervoor kan zijn dat iedereen in Nederland van 18 jaar en ouder verplicht is om een zorgverzekering af te sluiten. Daarnaast kan dit hoge aandeel verklaard worden door het feit dat de zorgverzekering één van de eerste rekeningen is die door inwoners niet meer betaald wordt als er betalingsachterstanden ontstaan.

Het aantal vroegsignalen van energiemaatschappijen is niet toegenomen. Het feit dat de vroegsignalen van energiemaatschappijen niet zijn toegenomen, is waarschijnlijk het gevolg van financiële ondersteuningsmaatregelen die er voor huishoudens voor zorgen dat de energierekening betaalbaar blijft. Daarnaast zijn er bij energiemaatschappijen uitgebreidere eisen aan het incassoproces voordat er een signaal wordt afgegeven.

Signalen die leiden tot een melding

In 2022 hebben gemeenten voor gemiddeld 78% een dossier, oftewel een melding, aangemaakt. Deze dossiers zijn de start voor een hulpaanbod aan de inwoner.Het feit dat niet alle signalen terugkomen als melding heeft verschillende oorzaken. Allereerst is dit het gevolg van de manier waarop gegevens in de softwareapplicaties worden geregistreerd. Daarnaast woont de inwoner niet altijd op het doorgegeven adres, waardoor er geen gevolg aan het signaal gegeven kan worden. Verder is de inwoner die betrekking heeft op het signaal soms al bekend bij schuldhulpverlening van de gemeente. Ten slotte is voor de helft van de gemeenten een te laag bedrag aan schulden al een reden om geen hulpaanbod te doen.

Enkelvoudige meldingen

Ruim twee op de drie meldingen (dossiers) bestaat uit een signaal van een vastelastenpartner. Ongeveer 14% van de meldingen bestaat uit signalen van meerdere vastelastenpartners binnen één maand. Bij 21% tot 24% van alle meldingen is er sprake van opeenvolgende signalen in verschillende maanden van één of verschillende vastelastenpartners.

Bij 33% van de meldingen is er sprake van een betalingsachterstand van in totaal € 250 tot € 500 en bij 25% van € 500 tot € 1000. De totale betalingsachterstand is meer dan € 1000 in 14% van de gevallen.

Verschillende contactvormen

Vergeleken met 2021 zetten gemeenten in 2022 meer verschillende contactvormen in. In 2022 gebruikten de gemeenten 5 of 6 van de volgende contactvormen: telefoon, huisbezoek, e-mail, sms/WhatsApp, brief of kaart. In 2022 waren bij 51% van alle meldingen de telefoonnummers en e-mailadressen bekend. Dit aantal is gestegen ten opzichte van 2021, waar de telefoonnummers en e-mailadressen maar bij 38% van de meldingen bekend waren.

8% van alle contactpogingen bestond uit huisbezoeken. Er vond in 2022 een toename van huisbezoeken plaats: begin 2022 waren er per maand 1,8 huisbezoeken per 10.000 inwoners, terwijl dit eind 2022 3 huisbezoeken per 10.000 inwoners waren.

Het bereiken van de inwoner

Bij de deelnemende gemeenten van deze monitor is er over 2022 in totaal bij 331.437 meldingen/adressen minimaal één contactpoging geregistreerd. Maar bij 21% van deze meldingen is er ook daadwerkelijk contact gelegd met de inwoner.

Ongeveer 40% van de telefonische contactpogingen en huisbezoeken resulteert in het bereiken van een inwoner. Kanttekening hierbij is wel dat gemeenten veelal verschillende benaderingswijzen combineren.

Acceptatie van hulpaanbod

39% van alle inwoners met wie contact is gelegd over de aangebonden hulp heeft de hulp ook geaccepteerd. Als we kijken naar alle meldingen, betekent dit dat bij 8% van alle meldingen in 2022 geregistreerd is dat de inwoner ook hulp heeft geaccepteerd.

Quick fix

In meer dan 6 op de 10 gevallen waarbij hulp door de inwoner werd geaccepteerd, ging het om een quick fix. Bij 37% van de hulpacceptaties heeft er een verwijzing plaatsgevonden. De meeste van deze verwijzingen waren niet gericht op de financiën. Zo waren er bijvoorbeeld verwijzingen naar maatschappelijk werk.