Evaluatie Mobility Mentoring® Alphen aan den Rijn

De gemeente Alphen aan den Rijn zet sinds 2017 Mobility Mentoring in om armoede en schulden aan te pakken. Hoe ervaren professionals deze nieuwe aanpak en wat waren na 1 jaar de resultaten van de deelnemers? Een evaluatie.

Mobility Mentoring® helpt mensen om zelf hun financiële en sociale problemen op te lossen, zodat ze economisch zelfredzaam worden. Deze Amerikaanse aanpak is gebaseerd op de nieuwste inzichten uit de hersenwetenschap. 

Mobility Mentoring bestaat uit een aantal onderdelen. In 2017 besloot de gemeente Alphen aan den Rijn een aantal daarvan te gaan inzetten in de hulpverlening: mentoring, de Brug naar Zelfredzaamheid®, doel-actieplannen, beloningen en praten over stress.

Is het gelukt om deze onderdelen van Mobility Mentoring in te voeren? Hoe ervaren de professionals de nieuwe aanpak en wat levert het de deelnemers op?

Onderdelen van Mobility Mentoring die Alphen aan den Rijn inzet

Mentoring

Mentoring is een manier van begeleiden met 5 belangrijke uitgangspunten:

1. Een tekort aan motivatie, zelfregulatie en geloof in eigen kunnen zijn geen oorzaken maar gevolgen van armoede.
2. Richt de aandacht van de deelnemer op zijn de doelen die hij wil halen. Bijvoorbeeld schulden oplossen of beter betaald werk vinden.
3. Het is net zo belangrijk om de executieve functies van de deelnemers te verbeteren als om concrete doelen te halen. Executieve functies zijn de hersenfuncties die je nodig hebt om bijvoorbeeld te organiseren en emoties onder controle te houden.
4. Deelnemers verdienen altijd waardering, of dingen nu wel of niet lukken.
5. De professional die de deelnemer begeleidt, heet mentor. De mentor en de deelnemer zijn elkaars gelijken.

Brug naar Zelfredzaamheid

Eerst bepalen deelnemers hoe het nu met ze gaat. Ze kijken naar verschillende leefgebieden, zoals huisvesting, gezondheid, inkomen en schulden. Daarna stellen ze doelen, bijvoorbeeld: ‘Ik heb een geschikte woning waarvan de huur maximaal een derde van mijn inkomen is.’ Doelen stellen vinden mensen met geldstress vaak lastig. Met de Brug naar Zelfredzaamheid kun je ook de vooruitgang van de deelnemer meten. 

Doel-actieplan

De mentor vertaalt de doelen die iemand stelt met de Brug naar Zelfredzaamheid naar kleinere doelen voor de korte termijn. Het doel-actieplan hakt die doelen verder op in haalbare stappen. Zo ziet de deelnemer wat hij moet doen om zijn doelen te halen.

Beloningen

De mentoren hebben een lijst met acties waarvoor de deelnemers een beloning krijgen. Als iemand een actie niet uitvoert of een doel niet haalt, heeft dat geen negatieve gevolgen. Straffen of boetes zouden de stress bij deelnemers alleen maar verhogen.

Praten over stress

De mentor bespreekt met de deelnemer de gevolgen van stress en hoe die stress het gedrag beïnvloedt. Ook stimuleert hij hem om na te denken over tegenslagen. Welke hobbels kan iemand tegenkomen op weg naar zijn doel en hoe kan hij die overwinnen? 

Positieve en negatieve ervaringen met Mobility Mentoring

Gebrek aan draagvlak

De gemeente had voordat ze met Mobility Mentoring begon, al een aantal veranderingen ingevoerd. De helft van de professionals had die veranderingen nog onvoldoende onder de knie. Dat verhoogde de werkdruk en daardoor was er niet bij alle professionals draagvlak.

Het was te snel, het was geen rustige situatie. Je ziet mensen worstelen met de basis

– professional Alphen aan den Rijn

Interventietrouw kan beter

Het lukte de mentoren niet om alle onderdelen van de nieuwe aanpak te gebruiken. Zo praatten mentoren bijna nooit met deelnemers over de effecten van stress. Ook bespraken ze bijna nooit manieren om tegenslagen te voorkomen. 

Ze gaven vaak wel aandacht aan wat er goed ging en beloonden de deelnemers. Ze gebruikten ook de Brug naar Zelfredzaamheid, maar sloegen daarbij vaak stappen over. Bijvoorbeeld de vraag welk doel de deelnemer in de toekomst wil bereiken op een bepaald leefgebied. Maar ook de stappen waarin de deelnemer zijn prioriteiten formuleert. Dat is jammer, want dat zijn juist stappen die bijdragen aan een oplossing voor de lange termijn.

Instructie was duidelijk

De professionals zeggen dat het hielp dat de aanpak duidelijk op papier staat. Ze vinden ook dat ze goede uitleg hebben gehad over hoe je er in de praktijk mee kunt werken. Verder vinden ze het fijn dat ze ervaringen kunnen uitwisselen met hun collega’s. Maar ze geven aan dat het vervelend was dat ze mails over wijzigingen kregen, vlak nadat ze waren begonnen met Mobility Mentoring.

Wat heeft de nieuwe aanpak de deelnemers na 1 jaar opgeleverd?

Leefgebieden

• 65% heeft nu een hoger inkomen;
• 55% verbeterde zijn gezondheid;
• 50% verbeterde zijn sociale netwerk;
• 46% verminderde zijn schulden;
• 41% vond een geschiktere woning, bijvoorbeeld een huis dat hij beter kan betalen.

Het is maar weinig deelnemers gelukt om te gaan sparen of een opleiding te gaan volgen.

Kwaliteit van leven

De kwaliteit van leven van de deelnemers is verbeterd. Tijdens het traject is hun tevredenheid over hun gezondheid en functioneren groter geworden. Ze hebben minder zorgen, meer gevoel van controle over hun leven en meer energie. Ze doen vaker dingen voor hun plezier en zijn zelfredzamer geworden.

Schaarste

De deelnemers hadden aan het begin van het traject veel last van geldstress. De aanpak zorgt voor een duidelijke vooruitgang op dit gebied. Zo voelden deelnemers zich na een paar maanden minder machteloos, konden ze vaker hun rekeningen op tijd betalen en lukte het ze beter om niet constant aan geldzaken te denken.

Over de deelnemers

Mensen mochten zelf weten of ze wilden deelnemen aan Mobility Mentoring. Ongeveer de helft van de doelgroep koos voor de nieuwe aanpak. Inwoners die moeite hadden met communiceren en inwoners met ernstige problemen, deden vaker niet mee.  
 
De deelnemers zijn 1 jaar gevolgd:

• 30% heeft zijn doelen bereikt;
• 33% krijgt nog begeleiding;
• 38% is gestopt met het traject voordat hij zijn doelen had bereikt. Een deel van deze deelnemers krijgt nu begeleiding van een andere organisatie, is verhuisd of overleden. Maar anderen stopten zelf met het traject. Dat waren vaak mensen met grotere financiële problemen. 

Hoe kun je de Mobility Mentoring-aanpak verbeteren?

Zorg dat er draagvlak is voor de interventie

Leg een nieuwe aanpak niet van bovenaf op, maar creëer draagvlak. Zorg dat de mensen die ermee moeten werken, erachter staan. Professionals willen graag regie over hun werk en zelf keuzes kunnen maken. Geef professionals ook gelegenheid om ervaringen uit te wisselen met hun collega’s: dat helpt om draagvlak te creëren.

Zorg dat er draagvlak is voor de evaluatie

Het kost professionals extra tijd en energie om een nieuwe aanpak in te voeren. Als ze daarnaast ook tijd moeten besteden aan de evaluatie, is dat extra zwaar. Maak daarom van tevoren duidelijk hoeveel tijd de evaluatie kost. Denk na hoe je gegevens kunt verzamelen op een manier die professionals zo min mogelijk belast en de evaluatie interessant maakt.

Verander niet te veel ineens

De professionals in Alphen aan den Rijn moesten een aantal onderdelen van Mobility Mentoring tegelijk invoeren. Je kunt onderdelen beter stapsgewijs invoeren. Dan kunnen professionals al hun aandacht geven aan 1 onderdeel en is de kans groter dat dat succesvol verloopt.

Maak aanpassingen mogelijk

Luister naar de mensen die met de aanpak moeten werken. Als zij bijvoorbeeld denken dat bepaalde aspecten niet passen bij de Nederlandse situatie, laat die dan weg of pas ze aan. Zo zetten in Amerika deelnemer en mentor allebei hun handtekening onder een doel-actieplan. Dat vonden de professionals in Alphen aan den Rijn overdreven, en daarom hebben ze dat niet gedaan.