Financiële tegenslagen in de coronacrisis

In opdracht van Wijzer in geldzaken heeft het Nibud onderzoek gedaan naar de financiële staat van Nederlandse huishoudens en de impact van de coronacrisis op hun financiën.

Het onderzoek heeft zich gericht op de volgende vier vragen:

• Wat zijn de algemene financiële gevolgen van de coronacrisis voor Nederlandse huishoudens? 
• Welke verschillende gevolgen ervaren mensen met verschillende werksituaties?
• Hoe kwetsbaar zijn mensen die te maken hebben met een inkomstenterugval?
• Hoe gaan mensen om met financiële problemen als gevolg van de coronacrisis?

Ongeveer twintig procent van de ondervraagde mensen heeft sinds het begin van de coronacrisis te maken met een terugval in hun inkomsten. Toch ervaren de meeste mensen geen grote financiële problemen en lijken zij in staat om de inkomstenterugval zelf (en met hulp van steunmaatregelen) op te vangen. De hoeveelheid huishoudens die aangeven dat zij moeilijk rond kunnen komen is vergelijkbaar met vóór de crisis. De verwachting is echter dat er in de komende periode meer huishoudens in financiële problemen zullen komen. Uit ervaring met eerdere crises weten we dat financiële problemen in de jaren na een crisis nog altijd door kunnen werken. 

Er zijn verschillen aan te wijzen m.b.t. de werksituaties van mensen. Werknemers met een flexibel dienstverband, ondernemers en zzp’ers worden harder getroffen door de coronacrisis dan werknemers met een vast of tijdelijk contract. Van de eerste drie groepen heeft ongeveer de helft van de mensen te maken met een terugval in inkomsten als gevolg van de coronacrisis. Ook zijn er indicatoren dat werknemers met een flexibel dienstverband op dit moment meer problemen hebben op financieel vlak dan in juli 2020. 

Jongeren worden bijzonder hard getroffen door de coronacrisis. Zij zijn extra kwetsbaar omdat zij vaker flexibele dienstverbanden en een lager inkomen hebben. Van de jongeren tussen de 18 en 24 jaar is 43% minder gaan werken.

Ook zijn mensen die de gevolgen van de coronacrisis ondervinden financieel kwetsbaarder dan anderen. Zij hebben vaak te maken met een lager inkomen én minder spaargeld. Daarnaast kunnen zij over het algemeen minder goed rond kunnen komen en vaker betalingsachterstanden hebben dan mensen die niet zijn geraakt door de coronacrisis. Opvallend genoeg blijven mensen, ook wanneer zij getroffen zijn door de coronacrisis, wel gewoon sparen. Wel sparen de mensen die te maken hebben met een inkomensterugval minder dan diegenen die hier niet mee te maken hebben. 

28 procent van de respondenten geeft aan dat zij onvoldoende geld achter de hand hebben om vier maanden zonder inkomsten te kunnen overbruggen. Vooral werknemers met een flexibel dienstverband hebben vaker geen buffer om een inkomstenterugval op te vangen.

Ongeveer een derde van de mensen die meedeed aan dit onderzoek geeft aan dat zij weten waar zij terecht kunnen voor hulp bij financiële problemen. Andere respondenten geven aan dat zij deze hulp wel weten te vinden wanneer zij die nodig zouden hebben. Het overgrote deel van de respondenten geeft aan dat zij ook daadwerkelijk hulp zouden zoeken wanneer zij met financiële problemen te maken krijgen, maar juist de mensen die nu te maken hebben met financiële problemen zeggen dat de kans klein is dat zij hulp zouden zoeken. 

Dit geldt ook voor zzp’ers, die vaker aangeven dat zij zelf niet actief op zoek gaan naar hulp bij financiële problemen. Wel zouden zij hulp accepteren wanneer dit hen wordt aangeboden. Een proactieve benadering van mensen die hulp kunnen gebruiken is dus van groot belang.