Werken zonder armoede

In 2019 heeft de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de Sociaal-Economische Raad (SER) verzocht om een verkenning over werkenden armen uit te brengen. Tijdens deze verkenning stond de vraag centraal hoe het aantal werkende armen duurzaam kan worden teruggedrongen en de juiste zekerheden voor deze armen kunnen worden gecreëerd.  

Problematiek en aanpak

Veel van de mensen die in armoede leven, hebben betaald werk: zo’n 220.000 werkenden zijn arm. Armoede heeft negatieve effecten op verschillende leefgebieden en op de maatschappij. Wanneer werk te weinig oplevert, kan dit ook sterk negatieve effecten hebben op gevoelens van waardigheid en zelfrespect. Er is een aanpak op verschillende fronten nodig om armoede te verminderen: een voldoende en stabiel inkomen, werk dat voldoende perspectief biedt en dienstverlening die aansluit op de behoeften van de betrokkene. 

Groepssamenstelling

De groep werkende armen is zeer gevarieerd. Ze werken vooral op oproepbasis of zonder vaste uren, met weinig uren of als zelfstandige. Veel van hen werken in deeltijd of onregelmatige diensten. Vaak zijn deze mensen laag opgeleid. Sommigen belanden onverwachts in armoede. 

Aanbevelingen

In het kort zijn de drie aanbevelingen voor het Rijk, de gemeenten, sociale partners en anderen:

• Het is van belang om het besteedbare inkomen van werkende armen te verbeteren.
• Het is van belang om het aantal te werken uren te vergroten en knelpunten daarbij weg te nemen.
• Het is van belang om de dienstverlening voor werkenden met financiële problemen te verbeteren.

Volgens de SER moet de groei van het aantal armen gestopt worden en het aantal werkenden armen stapsgewijs verminderd worden. Hierbij ligt de prioriteit bij het terugdringen en voorkomen van langdurige armoede. Er moet gezorgd worden dat mensen voldoende inkomen halen uit hun werk en het inkomen stabiel is. Werken moet als lonend ervaren worden en er moet ervaren worden dat werken voldoende garantie tegen armoede biedt in combinatie met inkomensbeleid van de overheid. Het bevorderen van voldoende en een zeker inkomen voor werkenden met een inkomen rond de armoedegrens is een gezamenlijke opgave van sociale partners en de overheid. Daarnaast wordt er gesteld dat het wettelijk minimumloon verhoogd moet worden en de loonkostenstijging hiervan gecompenseerd moet worden, zodat werkgelegenheidsverlies voorkomen wordt. Er is actie nodig op het bevorderen van meer werkuren voor werkenden die daar behoefte aan hebben. Ook wordt er op het gebied van dienstverlening geconstateerd dat de bestaande regelingen niet altijd gebruikt worden. Dit moet verbeterd worden door het Rijk, gemeenten, werknemers en werkgevers. 

Op de korte termijn moet worden ingezet op het verminderen van verschillende praktische knelpunten en het verminderen van de gevolgen van tijdelijke armoedesituaties. Op de lange termijn moet vooral ingezet worden op het vereenvoudigen van inkomenssystemen en het bieden van werk en inkomenszekerheid die leiden tot voldoende en duurzame bestaanszekerheid.