‘Problematische schulden hangen negatief samen met (mentale) gezondheid’

Ongeveer één op de 12 huishoudens in Nederland heeft te maken met problematische schulden, terwijl een nog grotere groep het risico loopt om in de schulden te komen. Er wordt vaak gesproken over de relatie tussen mentale gezondheid en schulden. In dit onderzoek heeft het CPB onderzocht in hoeverre er een samenhang is tussen het krijgen van problematische schulden en het in aanraking komen met de geestelijke gezondheidszorg en sociale/financiële hulpverlening.

Iedereen in Nederland is verplicht verzekerd voor een basisverzekering. Wanneer je langer dan zes maanden niet aan de premieverplichting voldoen, kom je terecht in de Regeling Wanbetalers. Binnen deze regeling wordt de toegang tot zorg behouden, maar moet er wel een hogere administratieve premie met boete worden betaald. De regeling wordt pas beëindigd wanneer de schulden volledig zijn afbetaald.

Het aantal mensen die zes maanden of langer niet aan hun zorgpremie kunnen voldoen, lag in de periode 2011-2015 tussen de 298.000 en 326.000. Daarmee is dit één van de meest voorkomende schulden in Nederland. Mensen met een zorgverzekeringsschuld hebben bovendien vaak moeite om aan andere financiële verplichtingen te voldoen.

Gemiddeld stijgen de geestelijke gezondheidszorg (ggz)-kosten met ongeveer 200 euro in 2014 en 2015 voor mensen die in 2013 in de Regeling Wanbetalers terechtkomen. Dat komt overeen met een stijging van zo’n 30% in ggz-kosten voor mensen die problematische schulden krijgen. Verder neemt de kans op ggz-gebruik met 7% toe bij mensen met problematische schulden en de kans op gebruik van sociale en/of financiële hulpverlening met 40%.

De onderzoekers concluderen dat financiële problemen negatief samenhangen met de mentale gezondheid van mensen. Ggz-kosten stijgen immers sterker nadat mensen in financiële problemen terechtkomen. Ook neemt de kans op gebruik van ggz en sociale en/of financiële hulpverlening toe.

Verder laat de publicatie zien dat mensen met schulden al voordat zij in de schulden kwamen hogere gezondheidszorguitgaven hadden dan mensen zonder schulden. Als mentale problemen ontstaan door schulden, dan heeft beleid dat problematische schulden voorkomt een dubbel effect: minder schuldenproblematiek en lagere zorguitgaven.