Grip

De overheid moet bij het tot stand brengen en het uitvoeren van het beleid meer inzetten op het vergroten van de persoonlijke controle (grip) van de inwoners van Nederland. Dat is de kernboodschap die voortkomt uit het rapport ‘Grip; het maatschappelijk belang van persoonlijke controle’. Mensen kunnen door middel van hun eigen handelen invloed uitoefenen op de gewenste uitkomsten en ongewenste uitkomsten voorkomen.

Het gevolg van onzekerheid en een gebrek aan grip op het eigen leven

Veel burgers in Nederland ervaren onzekerheid en een gebrek aan grip op het eigen leven wat de gezondheid kan aantasten, het levensgenot kan verminderen en een bron kan zijn voor maatschappelijk onbehagen. Verder kan het ervaren van een gebrek aan grip samenhangen met meer vertekende beelden en overtuigingen die niet gunstig zijn voor onze democratische rechtsstaat.

Veel burgers in Nederland ervaren op meerdere vlakken onzekerheid en een gebrek aan grip, waaronder op het vlak van werk, inkomen, gezondheid, wonen en leefomgeving. Het ervaren van onzekerheid op het ene terrein, leidt vaak tot onzekerheid op een ander terrein; er is sprake van stapeling. Deze stapeling leidt tot het uitstellen van belangrijke levenskeuzes.

Mensen kunnen persoonlijke controle (grip) uitoefenen als zij hiervoor voldoende capaciteiten, middelen en rechten hebben om weerstand te kunnen bieden tegen de onzekerheden die deze wereld met zich meebrengt en toch hun doelen kunnen bereiken. Om daadwerkelijk grip uit te kunnen oefenen op je eigen leven, moeten onder andere de markt en de overheid hier de ruimte en de mogelijkheden voor bieden.

Grip-denken

In het rapport biedt de WRR een andere manier van denken over beleid, namelijk grip-denken. Door vanuit het perspectief van grip (persoonlijke controle) naar beleid te kijken, zal je bepaalde maatschappelijke problemen beter begrijpen en kom je op nieuwe oplossingen.

Wanneer iemand winst behaalt in grip, kan dit ook het verlies in grip voor de ander betekenen. Dat maakt dat beleidsmakers moeten kijken hoe zij de grip van hun burgers kunnen maximaliseren, maar ze zich ook moeten afvragen of de maatregelen die zij inzetten geen herverdelingseffecten hebben en hoe zij dit moeten voorkomen als er daadwerkelijk sprake is van herverdelingseffecten.

Inzetten op grip

De overheid kan de persoonlijke controle van burgers langs drie wegen vergroten:

• Directe controle: het creëren van meer mogelijkheden die ervoor zorgen dat burgers meer grip uit kunnen oefenen op hun persoonlijke situatie.
• Indirecte controle: het tegengaan van de zwakke kanten van coöperatie en burgercollectieven, zodat burgers de grip op hun leven kunnen vergroten met behulp van actoren en instituties die namens de burger optreden.
• Collectieve controle: het versterken van de grip van de samenleving op de gedeelde toekomst. Hiervoor is het van belang dat de overheid investeert in plannen die aansprekend en solide zijn.

Wat betekent dit rapport voor ons als hulp- en dienstverleners?

Dit rapport gaat in de kern over de verdeling van de verantwoordelijkheden tussen de overheid en de burger. De overheid kan niet alle onzekerheden bij de burger wegnemen, maar de overheid kan wel meer mogelijkheden bieden aan de burgers om de grip op hun eigen leven te vergroten. Grip op het eigen leven vereist het beschikken over mogelijkheden, middelen en rechten, maar ook over collectieve voorzieningen. Wij als dienstverleners kunnen hier hulp bij bieden door ervoor te zorgen dat onze cliënten gaan ervaren dat zij zelf grip kunnen uitoefenen op hun eigen leven. Er is sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid die de grip op het leven van iedere burger moet kunnen vergroten.