Onderzoek naar de effectiviteit van lesmateriaal

Helpen lessen om bij basisschoolleerlingen financiële vaardigheden aan te leren en te verbeteren? Ja, als ze tenminste aansluiten op het niveau en de belevingswereld van kinderen. Ook moeten de lessen didactisch goed zijn en aandacht besteden aan zowel kennis als vaardigheden.

Wijzer in geldzaken wil dat kinderen vanaf jonge leeftijd leren omgaan met geld en dat financiële vaardigheden een vaste plek in het basisonderwijs krijgen. Daarom hebben de partners van Wijzer in geldzaken de afgelopen jaren veel activiteiten opgezet, waaronder de Week van het geld. Met deze activiteiten hebben ze honderdduizenden kinderen bereikt. 

Wijzer in geldzaken ontwikkelde bovendien samen met Zwijsen, een educatieve uitgever, een serie lessen voor groep 3-8. In het schooljaar 2016-2017 bestelden ruim 21.000 klassen dit materiaal, waarmee ruim 450.000 leerlingen werden bereikt. 

Maar helpt dit lesmateriaal echt om de financiële vaardigheden van de leerlingen te vergroten? Dit onderzoek kijkt naar de effectiviteit van het lesmateriaal.

Financiële vaardigheden horen in het onderwijsprogramma thuis

Olaf Simonse, hoofd programmabureau Wijzer in Geldzaken

Waar moet je vooral op letten?

Uit eerdere onderzoeken blijken de volgende factoren belangrijk om de financiële vaardigheden van kinderen en jongeren te vergroten:

• Zet in op vaardigheden. Lessen die alleen kennis overdragen, hebben weinig effect.
• Zorg voor een structurele aanpak. Eenmalige of kortdurende interventies zijn niet genoeg.
• Sluit aan bij situaties in het echte leven van de kinderen. De lessen zijn effectiever als ze die meteen in praktijk kunnen brengen.
• Sluit aan bij de cognitieve, sociale en psychologische ontwikkeling van de kinderen en jongeren.
• Maak het lesmateriaal samen met mensen uit het onderwijs, zodat het didactisch goed is.
• Test de interventie, pas dan weet je of die effectief is.

Hoe is het onderzoek opgezet?

In totaal deden 124 scholen mee aan het onderzoek. Daarvan hebben 2.689 leerlingen op verschillende momenten vragenlijsten ingevuld: vóór de lessen (voormeting), tussen de lessen (1-meting) en na de lessen (2-meting). De leerlingen waren verdeeld in 2 groepen: de interventiegroep kreeg wél les met het lesmateriaal en de controlegroep niet. Er zijn 2 lesmaterialen onderzocht: de thema’s Feestdagen en De wereld van geld.

Wat zijn de belangrijkste resultaten?

Alle groepen gingen in de loop van de tijd vooruit. Maar de groepen die les kregen met het lesmateriaal van Wijzer in geldzaken en Zwijsen gingen meer vooruit dan de controlegroepen. Interventiegroep A scoorde namelijk 17% beter en controlegroep B 10%. Interventiegroep C scoorde gemiddeld 14% beter en controlegroep D 7%.

Afbeelding: Gemiddelde scores vragenlijst

Verder bleek dat het ene thema meer effect had dan het andere. Bij het lesmateriaal over Feestdagen scoorden de leerlingen in de voormeting al hoog, dus er viel weinig te verbeteren. De les was dus te makkelijk. Bij het thema De wereld van het geld was dat anders. Daar gingen de interventiegroepen flink beter scoren (27% en 32%), maar de controlegroepen bleven achter (stijging van 1% en 12%)

Helpen de lessen echt?

De lessen helpen kinderen financiële vaardigheden aan te leren en die te verbeteren, als ze tenminste aansluiten op hun niveau en belevingswereld. Ook moeten de lessen didactisch goed zijn en aandacht besteden aan zowel kennis als vaardigheden. Het valt op dat de ene les wel effect heeft en de andere niet, ook al zijn ze op dezelfde manier ingericht. Daarom moet je eerst goed kijken naar wat de leerlingen al kunnen en weten, voordat je lessen ontwikkelt.