‘Dakloze is bezig met biertjes drinken, niet met DigiD’s’

Altijd denken in een bochtje

Anya Wiersma (budgetconsulent bij De Tussenvoorziening) is schuldhulpverlener van het jaar. Zij houdt van mensen met wat gekkigheid. Een inkijk in het leven van Anya: drempelverlager, flexdenker en zorgenverlichter.

Een man die muizen voert aan zijn gifslangen in een terrarium? Of een vrouw bij wie iedere twee weken een schoonmaakdienst langs moet komen om haar huis begaanbaar te houden? Anya komt ze tegen. Naast haar bureauwerk vindt Anya het leuk om ‘vreemde vogels’ op te zoeken. ‘Mijn behoefte aan prikkels’, lacht ze. Haar cliënten vinden haar bezoekjes ook prettig, weet ze. ‘Als mensen met grote schulden naar een anoniem gebouw moeten komen, is dat vaak een hoge drempel.’

Multiproblemen

Anya werkt al meer dan twaalf jaar voor de Tussenvoorziening, de organisatie die opvang en begeleiding biedt voor ‘trekvogels en stadsmussen die uit het nest dreigen te vallen’. Als budgetconsulent doet ze onder meer inkomensbeheer voor daklozen in Amersfoort en schuldsanering voor cliënten in Utrecht. Vandaag probeert ze contact te krijgen met Frank, die lijdt aan verzameldwang. Ze heeft ‘s middags een afspraak met hem, maar ze heeft geen idee waar ze elkaar zullen treffen. ‘De uitdaging is allereerst om vertrouwen te winnen, zodat ze open staan voor begeleiding en financieel beheer.

Activeringscode 

Ondertussen maakt ze zich ernstige zorgen over Ko, ooit hoofd bij een schoonmaakbedrijf. Hij heeft een ernstig alcoholprobleem en is daardoor alles kwijtgeraakt: vrouw, kinderen, werk, woning. Afgelopen week ging Ko de ‘detox’ in, nadat hij maagbloedingen had gekregen. Maar dezelfde avond raakte hij weer aan de drank. ‘Zolang hij niet stabiel is, begin ik niet aan een saneringsregeling’, zegt Anya. ‘Ik kan nu alleen kleinere regelingen voor hem treffen.’ Voor de Belastingdienst heeft ze zijn DigiD nodig. ‘Maar Ko is bezig met biertjes drinken, niet met DigiD’s. De digitalisering maakt het voor deze doelgroep wel erg ingewikkeld. Formeel moeten we altijd samen met de cliënt inloggen, maar dat werkt voor hen niet altijd.’ Van veel cliënten weet ze inmiddels waardoor ze in de stress schieten. Haar aanpak? Niet tegenspreken, maar meebewegen. Doet de spreekkamer een cliënt aan de gevangeniscel denken? Geen probleem, dan doet ze al wandelend een intake. Staat een drugsdealer iedere dag bij haar cliënt op de stoep omdat hij zijn geld opeist? Dan is ze best bereid om deze cliënt een voorschot te geven. ‘En die betaalt hij nu netjes terug.’

Stoom afblazen 

Een andere cliënt ging door het lint omdat hij dacht dat hij een dierbaar voorwerp moest verkopen vanwege de saneringsregeling. Hij dreigde met zelfmoord en brandstichting. Ze liet hem stoom afblazen, zodat ze daarna kon uitleggen hoe de vork precies in de steel zit. ‘Hij overzag het niet en raakte in paniek. Maar nu heeft hij het plan van aanpak ondertekend.’ ‘En dit was nog mijn meest stabiele cliënt’, glimlacht ze. ‘Ik heb er grote bewondering voor hoe mensen elke keer weer opkrabbelen. Die veerkracht van mensen prikkelt mij, want ik kan zelf ook in zo’n situatie terecht komen.

Dun lijntje 

Ze heeft diverse cliënten die telkens bellen omdat ze extra geld willen. Bloedirritant, vond ze eerst. Sinds ze zelf mediteert kan ze er beter mee omgaan. Ze gaat open het gesprek in en wacht af wat de vraag is. ‘Dat levert een beter gesprek op, alleen al omdat mijn toon anders is.’ Ineens ziet ze in haar ooghoek dat haar telefoon gaat. Het is Frank, die haar voorstelt om elkaar bij het station te ontmoeten. ‘Jammer’, grinnikt ze, nadat het gesprek afgesloten is. ‘Ik was heel graag bij hem thuis geweest om zijn verzamelingen te zien.’ 

De namen van cliënten in dit artikel zijn gefingeerd.

Drie tips om mensen met geldstress te helpen

1 Let op je cliënt 
Aanhoudende stress ontregelt het denkvermogen van je cliënt. Maak daarom gebruik van eenvoudige procedures en aanvraagformulieren. Verdeel het traject in korte, behapbare stappen. Creëer een vriendelijke spreekkamer, waar een cliënt zich op zijn gemak kan voelen.

2 Regel overzicht 
Ga er niet vanuit dat iemand in geldstress zelf financieel overzicht heeft. Maak een overzicht van alle (mogelijke) inkomsten en uitgaven en ga na wat er betaald kan worden. Controleer of je cliënt alle inkomensvoorzieningen aangevraagd heeft. Vraag aan wat nodig is, zoals een aanvullende uitkering of toeslag.

3 Blijf je cliënt volgen 
De toegang tot de schuldhulpverlening is voor mensen in de opvang nog te beperkt. Blijf daarom altijd denken in mogelijkheden. Wanneer de cliënt nog niet voldoet aan de voorwaarden voor schuldhulpverlening, blijf de cliënt dan volgen en ondersteunen. Motiveer de cliënt, zodat deze later alsnog kan doorstromen naar een schuldhulptraject.

Deze tips zijn een samenvatting van adviezen van Federatie Opvang.
Meer informatie: https://www.schuldenindeopvang.nl/