Wie, wat, waar?

De kinderombudsman in Rotterdam heeft de gemeentelijke regelingen onderzocht die gericht zijn op het bestrijden van kinderarmoede. De financiële regelingen die bestaan lossen armoede onder kinderen niet op. Wel kunnen ze de gevolgen van armoede onder kinderen verzachten. Om inzicht te krijgen in de manier waarop armoede wordt ervaren ging de kinderombudsman in gesprek met kinderen en jongeren zelf. Wat zijn hun ervaringen en wat hebben zij nodig? Ook professionals werden geraadpleegd over de beschikbare regelingen en de manier waarop deze kunnen worden aangevraagd. De belangrijkste uitkomsten uit het onderzoek worden hieronder samengevat.

Het onderzoek is uitgevoerd naar aanleiding van verschillende signalen uit 2019 waaruit bleek dat de bestaande gemeentelijke regelingen niet toereikend zijn om kinderen voldoende mee te laten doen in de samenleving. Omdat de regelingen niet voldoende aansluiten bij de behoefte van kinderen en gezinnen, kunnen er negatieve effecten optreden bij individuele ouders, gezinnen en kinderen. 

Wanneer er niet genoeg geld beschikbaar is binnen een gezin, lopen kinderen het risico om op meerdere vlakken te worden uitgesloten. Er is bijvoorbeeld geen geld beschikbaar om aan buitenschoolse activiteiten mee te doen of om bepaalde spullen te kopen. Dit kan ertoe leiden dat kinderen aansluiting met leeftijdsgenoten missen en buitengesloten worden. Ook groeien kinderen die met armoede te maken hebben minder gezond op en krijgen zij vaak minder kansen op school. Verder heeft de stress die ouders ervaren vanwege geldzorgen een grote invloed op de relatie tussen ouders en kind. Wanneer kinderen die in armoede opgroeien ouder worden, is de kans groot dat zij zelf ook geldproblemen krijgen. 

De kinderen en jongeren waarmee de kinderombudsman in gesprek is gegaan geven zelf verschillende zaken aan waar zij behoefte aan hebben. Zo noemen zij bijvoorbeeld eten, kleding en een veilige en fijne thuisomgeving. Verder zeggen zij graag te willen sporten en willen zij fijne plekken in de buitenlucht hebben. Hun ouders vragen om bijles, internet en openbaar vervoer. De gemeentelijke regelingen voor kinderen zijn voornamelijk gericht op sport, cultuur, schoolreisjes, schoolspullen, een laptop en een fiets. De regelingen sluiten dus niet volledig aan bij de behoefte van kinderen. Daarom beveelt de kinderombudsman aan om kinderen meer te betrekken bij het opstellen van de regelingen.

De regelingen schieten ook tekort op het gebied van bekendheid en duidelijkheid. Zo komt uit het rapport naar voren dat veel kinderen en ouders de regelingen überhaupt niet kennen of niet in staat zijn om deze te vinden. Dit komt voornamelijk omdat de vindbaarheid op de gemeentelijke websites niet goed is. Ook is de informatie vaak alleen in het Nederlands en gericht op ouders. Om dit te verbeteren stelt de kinderombudsman dat er een simpel overzicht zou moeten worden gecreëerd waarin alle regelingen bij elkaar staan. De informatie in dit overzicht moet helder en simpel geformuleerd worden en ook beschikbaar worden gesteld in andere talen dan het Nederlands. Vervolgens zou deze informatie actief moeten worden verspreid op scholen en in de wijk, bij voorkeur via folders, social media, brieven en andere digitale kanalen. 

Ook de aanvraagprocedures zijn te complex. Vanwege deze complexiteit bestaat de kans dat ouders geen regelingen aanvragen of dat zij de aanvraag niet afmaken. Ook kunnen zaken zoals stress en angst voor de gemeente een rol spelen. Om dit te verbeteren stelt de kinderombudsman dat de aanvraagprocedure makkelijker zou moeten worden gemaakt. Zo kan er één aanvraagprocedure worden gemaakt waarin meerdere aanvragen kunnen worden gedaan. Ook zouden er geen kinderen moeten worden uitgesloten (bijv. mbo’ers of kinderen van ouders met schulden). Daarnaast kan er hulp worden geboden bij het doen van een aanvraag. 

Kortom, om de regelingen beter aan te laten sluiten bij de behoefte van kinderen is het van belang dat gemeenten met de kinderen en jongeren zelf in gesprek gaan over armoede en hun behoeften. Daarnaast is meer voorlichting over bestaande regelingen en aanvraagprocedures van belang, en moeten de aanvraagprocedures in het algemeen vergemakkelijkt worden.